شاعر رباعی های بی تکلف

یوسف بدراقی : می گویند که رباعی اگرچه شعری کوتاه است اما اگر ازدل برآید که لاجرم بردل نشیند، برای شاعر نامی بلند می آفریند .چنانکه برای ” نازمحمد پقه ” چنین شد. رباعی ترکمن و ” پقه ” باهم عمرخواهندکرد.

درتورق رباعی های او ، خواننده به میهمانی لحظه های شاعری می رود که اشعارش شگفتی های گفتنی درخوددارد.

اولین سخنی که می توان درقضاوت کلی برآثار ” نازمحمدپقه ” نگاشت ، زیبایی شعر اوست.چه زیبایی ، اعتدال حالات درچیزی است که انسان می خواهدبدان نظرافکند وهرچه این اعتدال بیشترباشد ، درصد وکیفیت زیبایی بیشتراست وبنابرهمین زیبایی است که سخن شاعربردل می نشیند.چراکه شاعر برخلاف خیلی ازحضرات عرصه ی شعروادب معاصرترکمن دچار غلو وخود دانابینی ! نمی شودکه یکریزبه نصیحت آدم بنشیند . وبالاترازاین ،انسان رگه های غرور وریادراشعارش  نمی بیند .انسان حس می کندکه اشعار ، سخن اصلی دل شاعری است که درروستازاده شده وسادگی روستایی راهمیشه همراه دارد وباهمین دل ساده وکودکانه روستایی خود ، بازمین وآفتاب وماه دوست می شود:

گونش ده من یالی کؤین بولمالی                سیرینی ایل لره  یایان بولمالی

بوگون ام ایربیلن اؤت آلیب چیقدی                اؤل یرده بیرینی سؤین  بولمالی

شاعر به بخشی ها عشق می ورزد و دوتاررامی شناسد وآن رابرای آهنگ شعرش ضروری می داند واین ازموزونی وآهنگ اشعارش پیداست .

قارا دوتاریمینگ  دیلین اؤورندیم                  “آیرالیق” دا  زارین آغلاب زیرندیم

“تیلیم قیرق ” دا قارا گیپ یاس توتوپ          ” زیباگؤزل ” بیلن هرگون اویلندیم

نکته ای که دراینجابایدبدان اشاره کنم اینست که شاعری که باتکیه برضمیرناخودآگاه خویش شعرمی سراید ، صداقت هنرش بیشترمی شودوشخصیت صاحب اثررابه تمام وکمال نشان می دهد .به اجمال بایدگفت آنگونه که ازاشعار مرحوم پقه پیداست ؛چندان درپی سودای کسب عنوان دهن پرکن ” شاعر ” نبوده است وخواننده ازاینکه پقه تادهه چهل زندگی اش سکوت کرده وزودتر خودرابعنوان رباعی سرای قهارترکمن عرضه نکرده تاسف می خورد.هرچندکه مبینیم که شاعر بی خیال عالم وآدم شعرسروده وریاضت هاکشیده وبابیماری که عجین تن نحیفش بودسالهادرجدال بوده تاکه به قول شاعررفیق  شدند! ودراین سالها رباعی مرهم دردهایش بوده است . به هرحال همه ی  اینها درشعرش مانندبازگویی یک عمرکوتاه ریاضت گونه به یادگارمانده است .

شادگونیمینگ بایرامی دیر رباغیم                   یورگیمینگ آیدیمی دیر  رباغیم

درد منی چؤل لره  چیقاران چاغی                  دویغی لارمینگ یایلیمی دیررباغیم

یکی دیگرازمحاسن شعرهای مرحوم پقه اینست که او تازمانی که به عمق تأثیرکلمه ای واقف نشده آنرا به کارنگرفته است وهرکلمه ی مؤثر وزیبا ، بیش ازیکی – دو بار دردفترش تکرارنشده .یعنی شاعردرهررباعی خود کلمه ای جدیدراجستجوکرده تادرصندوقچه ی شعرش به آن کلمه بقاببخشد وازاین رو دردفتر شعرش کلمات ترکمنی کمترجای خودرابه لغات فارسی داده اند.همچنین اوکلمات رابیهوده به کارنبرده وکلمات متروک ترکمنی راهم جان تازه بخشیده است واین تأیید همان تعریف رایج از ” شاعر ” است که می گویند: «شاعر جمال وزیبایی دهنده به کلمات پراکنده ی یک زبان است »

انه دیلیم ایل دن  ایله  آیلانسین               سؤزایچیندن پأهم پایخاس  سایلانسین

پیراغینگ کمینأنگ چونگوندا  یوزوپ             دور سؤزلرین دویریپ فکر قویلانسین

هنوز هم فکرمی کنم که بدیل شاعر درصحرای ما زاده نشده ورباعی معاصرصحرا عشق رااززباعی های مرحوم پقه وام  می گیرد.واین عشق صدای ماندگاراودررباعی هایش است .بااین عشق شوربه جان آدمی می ریزد وگاه هم دل آدمی رابه درد می آورد.

گونش اؤچر گیدر سؤیگی بولماسا                  آی ام  گؤچرگیدر سؤیگی بولماسا

ییلغیرماق یادبولار یوزون دوندریپ               اقبال قاچارگیدر سؤیگی بولماسا

منی سوییانگ می ؟ دیپ مونگ گزک سورا   اؤزونگ ام  سوییان دییپ سویگینی قورا

آیاغمیزینگ ایزی بارقا بو چولده                    سویگی دن باشغا سؤز دوشمه سین آرا

آی بیلن آسمانا  آرا چکدی لر                        گول بیلن بلبلی  نارا چکدی لر

گونشی زنجیرلاپ آتدی لار چایا                    عاشقلاری توتوپ  دارا چکدی لر

مرحوم نازمحمدپقه درشعر یک زبان داشت آنهم فقط ” رباعی “!.متاسفانه امروز دردنیای ادب وشاعری بسیاری از شاعران ونویسندگان ما در تشتت زبانی وقالب فکری به سرمی برند وذوق خودرادرورطه ی انواع قالبهای شعری رها می کنند وهمین می شودکه آخر هیچ !

ازطرفی ، همانگونه که انسان ها درزندگی خود دارای افکار متفاوت هستند ویکی در گذشته زندگی می کند ، یکی درحال ویک در قرن بیست وهشتم ! یکی به ریاضی عشق می ورزد ویکی به ادبیات و… ” نازمحمدپقه ” ی عزیز با “رباعی” زندگی کرد وشب وروز مثل بچه ی دلبندش آنرا پرورش داد.

اوزین گیجه چکن نالام دیر بولار                 ایلیمه یایرادان لألأم دیر بولار

بیری آی بولگیم بیری گولألک                    اؤزباغریمدان  اؤنن بالام دیربولار

شاعر، رباعی رابه بهترین وجه سرود ، دروغ نگفت ، نقاب تصنع ازاشعارش برداشت ودنبال عنوان سازی هم نبود ، واین همان است که شاعران بزرگ بوده اند؛ ساده زیسته وخود دنبال شعرنرفته اند بلکه شعر سراغ روح لطیف شان آمده . کوچ نابهنگام او ” رباعی ترکمن ” رایتیم گذ ارد .روحش شاد.

بیر آدم بویردن گوچدی بوگیجه                  ماخمالا بوره نیپ گچدی بوگیجه

من شؤ ماحال  آیاباقیپ اوتیردیم                 آسماندا بیر ییلدیز اوچدی بوگیجه .

www.ulkamiz.ir