دیدگاه فعالین و صاحبنظران در باره تدریس زبان مادری

پایگاه خبری اولکامیز – لطیف ایزدی :  تدریس زبان مادری بار دیگر سوژه ی رسانه ها و محافل فرهنگی – ادبی شده است. اخیرا مجلس یازدهم کلیات تدریس زبان‌های محلی و قومی در مدارس را تصویب شد. حرکتی که اگر اجرایی شود دستاوردهای بزرگی را به ارمغان خواهد داشت. اجرای اصل ۱۵ قانون ، امیدها را زنده میکند . اعتماد آفرینی می آفریند و همگرایی ایرانیان را تقویت می دهد. در این باره نظر و دیدگاه چند تن از فعالین و اصحاب فرهنگ و اندیشه ترکمن صحرا را خواستار شدیم که در ذیل می خوانید:

آنا دردی عنصری گفت :  طرح اجرای اصل پانزدهم قانون اساسی حداقل در دوره‌‌ی  پیشین مجلس نیز در کمیسیون مربوط در دست بررسی بوده است. طرح فوق در آن دوره به امضاء ۱۴۵ نفر از نمایندگان مجلس از جمله نورقلی‌پور و کوسه غراوی رسیده و جهت طی مراحل قانونی به هیئت رئیسه مجلس تقدیم شده بود. بر این اساس این خبر، اقدام جدیدی نیست و مسبوق به سابقه است.

این نویسنده و محقق گنبدی افزود: اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ناظر بر چهار محور است به شرح ذیل :

۱ – زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است.

۲ – اسناد و مکاتبات و…کتب درسی باید با این زبان و خط باشد.

۳ – استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی آزاد است.

۴ – تدریس ادبیات آنها [ اقوام ] در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.

عنصری اظهار داشت: محورهای اول و دوم به رسمیت شناختن زبان و خط فارسی در تمامت سرزمین ایران اشاره دارد.محور سوم هم در حال حاضر اجرا می‌شود. یعنی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی از زبان و خط اقوام استفاده می‌شود. این امر شامل زبان و خط ترکمنی نیز می‌شود. اما معتقدم که جوهر اصل ۱۵ در محور چهارم نهفته است که به امر < تدریس ادبیات اقوام در مدارس > اشاره دارد. این امر هنوز محقق نشده است.تصویب این طرح یک گام مقدماتی است که در مسیر بروکراسی مجلس باید تشریفات قانونی خود را طی کند. اما در کنار چهار محور یاد شده در بالا ، اصل ۱۵ قانون اساسی سه نکته‌ی مستتر نیز در درون خود دارد:

۱ – محور چهارم فقط به ( تدریس ادبیات ) اقوام اشاره دارد نه به ( تدریس زبان اقوام ). همین نکته در تفسیر هایی که از مفهوم اصل ۱۵ ارائه می‌شود ابهام ایجاد می‌کند.

۲ – تدریس ادبیات اقوام در < مدارس > آزاد شناخته شده است. یعنی در این بخش نیز فقط < مدارس > ذکر شده نه دانشگاه‌ها.

۳ – از منظر حقوقی هم تفسیر کلمه‌ی < آزاد است > در محور چهارم جای بحث دارد.

وی تاکید کرد : تدریس و آموزش زبان و ادبیات اقوام > مطابق قانون اساسی یکی از مطالبات دیرینه‌ی اقوام است اما اجرایی شدن این اصل از منظر < حقوقی > — تفسیر و اجراء – دارای ابهامات و مشکلات ساختاری است.

عثمان آخوند نظری گفت : از تصویب طرح کلیات تدریس زبان های محلی و قومی درمدارس کشور خرسند و خوشحالیم وامیدواریم هرچه زودتر به مرحله ی اجرا درآید تا مثل اصل ۱۵ قانون اساسی فقط در مرحله ی طرح و اصل ۱۵ قانون اساسی بدون اجرا مصوب شده نماند . چرا که زبان  طبق نظر صاحبنظران  ازابتدایی ترین حقوق انسان است که بتواند بزبان خود بخواندبنویسد حرف بزند وبا اطراف ارتباط برقرار نماید .

این روحانی اهل سنت افزود: فرهیختگان واقفند طبق آمار حقوق سازمان بین الملل ۴۰ درصداز زبان های زنده ی دنیا تاکنون ازبین رفته است .درکشورما ایران نیز از بدو نهضت سواد آموزی از زمان دولت پهلوی تاکنون فقط روی زبان وادبیات فارسی  همت شده و به زبان های اقوام مختلف اهمیتی داده نشده است وبیم آن میرفت که زبان قومی ما نیز به سرنوشت آن ۴۰درصد زبان ازبین رفته ی دنیا دچار گردد .

وی تاکید کرد: اجرایی شدن این طرح نتایج زیادی در برخواهد داشت ضمن اینکه برای تربیت معلم در رشته های مختلف زبان اقوام برای بسیاری از جوانان تحصیل کرده  ایجاد شغل خواهد شد در حفظ فرهنگ وزبان اقوام نیز خود گامی موثر  خواهد بود .به گفته محققان و جامعه شناسان اگر انسانی از حرف زدن ، خواندن و نوشتن بزبان مادری اش محروم شود ضربه ی بزرگی ازلحاظ ذهنی روحی  و شخصیتی به او وارد شده ورابطه فکر کردن نیز از بین میرود.

علی کیان مدیر کانال تلگرامی صریر خبر گفت: بر اساس اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، که بر حق تحصیل به زبان مادری در کنار زبان فارسی در مدارس تاکید شده است، و نیز مصوبه اخیر کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس، نسبت به اجرای این اصل (تدریس زبان‌های محلی و قومی در مدارس و دانشگاه‌های کشور)، بی شک این طرح ارزشمند که حق مسلم اقوام ایرانی می‌باشد، لازم الاجرا خواهد بود.

این فعال رسانه ای گنبدی افزود: با اجرایی شدن این طرح ، زبان مادری اقوام از ابتدای دوران تحصیل تا پایان مقاطع دانشگاهی بصورت روتین آموزش داده شده و همگان را ملزم خواهد کرد تا به زبان مادری خود احترام گذاشته و دیگران را هم به ارزش نهادن به آن ترغیب کنند. با این وصف زبان مادری اقوام مختلف، جایگاه واقعی و قانونی خود را باز خواهد یافت و فرهنگ فولکلور اقوام نیز جان تازه‌ای خواهد گرفت.

عظیم قرنجیک گفت: تصویب کلیات تدریس زبان های محلی و قومی در مدارس ، خبر مسرًت بخشی است ، از این حیث که، اگر این مهم تحقق عملی یابد ،  با آموزش به زبان های قومی ( زبان مادری ) در مدارس ، زمینه ای فراهم خواهد گشت که، از یک طرف انگیزه تحصیلی دانش آموزان فزونی گرفته ، و از طرفی هم ،اعتماد به نفس آنان بیشتر شده، و یادگیری آنان نیز به سهولت انجام گرفته، و نهایتاً می توان گفت که، به نوعی جلو از خود بیگانگی افراد گرفته خواهد شد .

وی افزود: پر واضح است زبانی­ که زبان آموزش و پرورش نباشد، دیر یا زود نابود شده، و یا حداقل ضعیف و مهجور باقی خواهد ماند. دانش‌آموز، وقتی بتواند به زبان مادری خود بخواند و بنویسد ، دیگر نیازی نیست زمانی­ که می‌خواهد در مورد رخدادها و وقایع اطراف خود به تفکر بپردازد، زبان مادری خود را به پستوی ذهنش بفرستد.  زبان های قومی( مادری) ، دارای گنجینه ای از مفاهیم، نمادها، ادبیات، موسیقی و … می‌باشند، که بخش با ارزشی از میراث فرهنگ و تمدن بشری را تشکیل می‌دهند. اگر زبانی مهجور گردد و یا به نابودی کشیده شود ، نه تنها فرزندان آن قوم و ملت، که سایر افراد بشری نیز از آشنایی و استفاده از میراث و تجارب گران ­بهای آن محروم می‌مانند.

این نویسنده و تحلیلگر ترکمن افزود: اصولاً هر ملتی با فرهنگ اصیل و قومی خود شناخته می‏ شود. در طول تاریخ ملت­هایی پایدار مانده­ اند که توانسته باشند اصالت­ های فرهنگی و ریشه ‏دار قومی، ملی و مذهبی خود را حفظ کنند. زبان نیز یکی از شاخه‏­ های درخت تنومند فرهنگ است، که فرهنگ مکتوب هر جامعه­ ای به وسیله آن نوشته، و به نسل­های ‌دیگر انتقال می‌یابد. بیان احساسات و خواسته ­ها و عواطف در هر زبانی، شیرینی خاص خود را دارد که وقتی به زبان دیگری به گفتار یا نوشتار در ‌آید، جذابیت واقعی خود را از دست خواهد داد .

وی افزود: نلسون ماندلا می­ فرماید: «اگر با یک انسان به زبانی­ که آن را می‌فهمد سخن بگویید، سخن شما به مغزش راه خواهد یافت. اما اگر با انسانی به زبان مادری­ اش سخن بگویید، آن­ سخن به قلب او نفوذ خواهد کرد.»

اسماعیل جاجرمی شاعر گنبدی گفت : زبان های محلی اقوام در کشور هر کدام سندی هست بر هویت ملی ما و از ثروت ها ی ملی محسوب می شوند و اگر در مدارس منطقه ی هر قوم بعد از زبان فارسی تدریس شود خوب است .

منصور طبری اظهار داشت:  در مورد سؤال مربوط به تصویب کلیات تدریس زبان‌های محلی و قومی یا بهتر است گفته شود تدریس “زبان‌های مادری” اقوام در مدارس کشور، باید عرض کنم که سرزمین بزرگ ایران از اتحاد چندین قوم تشکیل شده و هر کدام نگاهبان قسمتی از این مرز و بوم بوده و هستند و همه با هم، این وطن وسیع را تشکیل داده‌اند.

وی افزود: بعد از انقلاب اسلامی، در اصل ۱۵ قانون اساسی کشورمان به صراحت اعلام گردیده بود که اقوام مختلف ایرانی می‌توانند در مدارس به زبان مادری خود آموزش ببینند، اما متأسفانه به دلیل برخی مسائل و مشکلات، اجرای آن سال‌ها به تعویق افتاد و فعالین فرهنگی از طرق مختلف پی‌گیر اجرای آن بودند و نمایندگان تورکمنِ مجلس نیز هر از گاهی از طرف رأی دهندگان خود، این موضوع را در مجلس شورای اسلامی عنوان می‌کردند.

مسئول انجمن میراث گنبد افزود: در هر صورت حدود ۴۳ سال است که اقوام مختلف در ایران عزیزمان، منتظر چنین رویدادی بودند و هستند و من نیز به عنوان یک فعال فرهنگی تورکمن، تصویب این طرح را به فال نیک می‌گیرم و امیدوارم که هرچه زودتر و بدون وقفه و بدون هیچ مانعی، این طرح اجرایی گردد و آرزوی چند دهه‌ی قوم تورکمن و سایر اقوام، به مِنَصّه ظهور برسد و انتظارها به پایان خود نزدیک شود و باعث شادی مردم گردد. پاسداشت زبان مادری یعنی پاسداشت هویت تاریخ یک ملت، یعنی تولدی دوباره برای مردمی که احساس می‌کردند فراموش شده‌اند، یعنی سرزمینی به وسعت آسمان، تپشِ دوباره قلب مادران و شکوفایی چهره‌ی شکسته‌ی پدران و روز جشن بزرگ فرزندان.

این شاعر ترکمن تاکید کرد : در صورتی که این طرح بزرگ اجراء گردد، در تدوین کتاب‌های درسی اقوام، حتمأ از اساتید و بزرگان ادبیات و فعالین زحمتکش فرهنگی هر قوم استفاده بهینه گردد و با مشورت آنها و با در نظر گرفتن شرایط فرهنگی هر قوم، مطالب کتاب‌ها تدوین شود. به امید روزی که با اجرای این طرح بزرگ، شاهد آموزش کودکانمان به زبان مادری خود، در کنار زبان‌های دیگر، در مدارس تورکمنصحرا باشیم.

WWW.ULKAMIZ.IR