خلاصه سخنرانی استاد عنصری در مؤسسه ترکمن دیار گلستان + تصاویر

پایگاه خبری اولکامیز – دومین نشست مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ترکمن دیار گلستان با حضور پرتعداد شاعران ، نویسندگان ، فعالان و علاقمندان به فرهنگ و ادبیات ترکمنی در آخرین شب سال ۱۴۰۳ در گنبد برگزار سد.

سخنران اصلی این نشست استاد آنادردی عنصری نویسنده و محقق فرهنگ، ادبیات و تاریخ ترکمن و موضع سخنرانی ایشان باره « داستان‌های کلاسیک ترکمنی؛ ترجمه ، تقلید یا اقتباس؟! » بود.

سخنران در ابتدای سخن ، با آرزوی قبولی طاعات و عبادات حضار در ایام ماه رمضان و تبریک پیشاپیش ِ فرارسیدن سال نو و ایام نوروز ، از بانیان نشست و همچنین از میزبان تشکر و قدردانی کرد.

وی سپس سخنان خود را در محورهای زیر ادامه داد :

۱ – تعاریف اصطلاحات ذکر شده در عنوان سخنرانی : ترجمه . تقلید [ محاکات ]. و اقتباس

۲ – رده‌بندی داستان‌های کلاسیک ترکمنی

۳ – بررسی تطبیقی یک نمونه از داستان‌های کلاسیک ترکمنی و جغتایی

۴ – یک بررسی تاریخی فشرده از شکل‌گیری ترکمن‌های ماوراء‌خزر. و نتیجه‌گیری.

۱ – تعاریف

* ترجمه : ارائه‌ی یک تعریف علمی جامع از مفهوم ترجمه کاری دشوار است. در حال حاضر نظریه‌های گوناگونی در توضیح مقوله ترجمه و جوانب. مختلف آن وجود دارد. هر یک از آنها نیز تعریفی متفاوت ارائه می‌دهند. ولی در کلی‌ترین تعریف می‌توان ترجمه را تعبیر نشانه‌های زبانی یک زبان به نشانه‌های زبانی دیگر دانست.

* تقلید

تقلید در لغت پیروی و تبعیت کردن از کسی یا چیزی یا ایده‌ای بدون دریافت حقیقت آن است. در ارتباط با مفهوم تقلید ، اصطلاح ( محاکات ) هست که معادل واژه‌ی یونانی ِ میمسیس Mimesis ساخته شده. و معادل تقریبی انگلیسی ِ آن واژه‌ی representation است.به معنی‌ بازنمود. بازآفرینی.

* اقتباس

این مفهوم نیز در لغت به معنی بازآفرینی است.

۲ – رده‌بندی داستان‌های کلاسیک ترکمنی

۱ – داستانهای با اصالت ترکمنی : خوجام‌بردی‌خان. یوسف – احمد. نجف اغلان

۲ – داستان‌های مشترک ترکی- ترکمنی : آرزی -‌غاممار. شاصنم – غاریب

۳ – داستانهایی با منشأ فارسی -‌عربی :

لیلی و مجنون. یوسف و زلیخا و سیف‌الملک و مدخال‌جمال

۳ – بررسی تطبیقی یک نمونه از داستان‌های کلاسیک ترکمنی و جغتایی به اجمال.

نمونه‌ی داستان لیلی و مجنون :

داستان لیلی و مجنون توسط نظامی گنجوی در قالب مثنوی در زبان فارسی سروده شد. همین داستان را محمد فضولی در همان قالب مثنوی در زبان ترکی پرداخت. این دو واریانت خیلی با یکدیگر تفاوت ندارند. هم در فرم و هم در محتوای شباهت‌های بسبار با یکدیگر دارند. اما لیلی و مجنون ترکمنی که شاعر – داستانسرای کلاسیک ترکمن نورمحمد عندلیب پرداخت هم درنوع زبان و هم در نوع قالب‌بندی و هم در محتوا تفاوتهای آشکار با واریانت اصلی خود دارد. در حقیقت نورمحمد عندلیب روایت لیلی و جنون را در صبغه‌ای بازنمایی کرد که اثر کاملا فردیت و شخصیت و هویت ترکمنی دارد. و این کار نیز از طریق تصرف ذهنی ِ خلاق نورمحمد عندلیب از طریق بهره‌گیری از ظرفیت‌های زیبایی‌شناختی فرهنگ مردمی ترکمن امکانپذیر شد.

۴ -‌یک بررسی تاریخی از شکل‌گیری قوم ترکمن :

تاریخ [ سیاسی و قومی ] ترکمن را باید در دو مقطع زمانی ِ ۱ – پیشا مغول ۲ – پسا مغول مطالعه کرد. تاریخ پسا مغول شاهد شکل‌گیری ساخت قومی ِ ترکمنهای ماوراء‌خزر است. این ساخت قومی در قرن نهم و دهم ه. ق ( پانزدهم و شانزدهم میلادی ) در ترکیب اجتماعات قبیله‌ای نوظهور قوام یافت و از همان ابتدا به دنبال پدیدآوردن ساخت فرهنگی ِ مخصوص به خود در تلاش بود. هدف نیز تولید فرهنگی با ویژگی‌های متمایز از فرهنگ جغتایی ( اوزبکی ) بود که بتواند رنگ و مهر مخصوص قوم ترکمن را داشته باشد. در حقیقت تولیدات منظوم و منثور ِ ممتازی که با تلاش خلاقانه‌ی نورمحمد عندلیب و شابنده و شیدایی و …. شکل گرفت ، مجموعا گنجینه‌ی ادبیات کلاسیک ترکمنی را فراگرد آورد که دارای فردیت و شخصیت و هویت مخصوص به خود بود.

استاد عنصری پس از پایان سخنرانی به سئوالات حاضرین پاسخ داد.

گفتنی است میزبان این نشست ابراهیم نیک قوجق بود.

عکس – خلیل یزدانی

www.ulkamiz.ir