طرح شفافیت آرا،فرصت یا تهدید؟
پایگاه خبری تحلیلی اولکامیز- در خرداد ۹۹ در حالی که هنوز چند روز بیشتر از آغاز به کار مجلس یازدهم نگذشته بود حدود ۱۷۰ نفر از نمایندگان مجلس جدید طرحی را با عنوان طرح شفافیت آرای نمایندگان به هیأت رئیسه مجلس تقدیم کردند.
مهندس جلال ایری نماینده غرب استان و شادمهر نماینده گنبدکاووس و داشلی برون هم از جمله امضا کنندگان این طرح بودند.
پس از کش و قوسهای فراوان در روزهای انتهایی بهمن ماه سال گذشته کلیات این طرح در صحن علنی مجلس تصویب گردید و برای انجام بررسی های بیشتر به کمیسیون آئین‌نامهٔ داخلی مجلس ارجاع داده شد.
طبق مصاحبه آقای امیرآبادی(هیأت رئیسه مجلس) در آن‌زمان، قرار بود بعد از تعطیلات عید نوروز این طرح برای تصویب نهایی مورد بررسی قرار گیرد.
البته این طرح در مجلس قبلی (دهم) هم مطرح شده بود ولی با توجه به اینکه دوفوریت آن رأی نیاورده بود و در ایام انتهایی کار مجلس مطرح شده بود در آن مجلس به سرانجام نرسید.
این طرح شامل یک ماده واحده و چند تبصره است که مجال پرداختن به همه آنها در این نوشتار وجود ندارد ولی مهمترین قسمت‌های آن شاید ۲ مورد زیر باشد.
۱.شفاف شدن و مشخص بودن آرای نمایندگان به طرح‌ها و لوایح مختلف
۲. ارائه گزارش ماهانه عملکرد کمیسیون‌ها به مردم
از آنجائی که طرح مذکور تنها شفافیت آرای نمایندگان را شامل می‌شود شاید نمودی کامل و واقعی از شفافیت امور مجلس و نمایندگان نباشد. ولی در همین حد هم گامی مثبت تلقی می‌شود. این طرح می‌توانست به صورت جامع‌تری کلیه حیطه‌های کار نمایندگی را دربرگیرد، مسائلی مانند: شفافیت اموال نمایندگان در ابتدا و انتهای نمایندگی بحث تعارض منافع یعنی ممنوعیت‌های فعالیت‌های خاص اقتصادی نماینده یا بستگان درجه ۱ همزمان با نمایندگی دریافتی های مختلف نمایندگان در دوره نمایندگی (اعم از هدایا، حق ماموریت و….)
نفس «شفافیت» و روشن بودن مسائل در هر حیطه‌ای همواره و در حالت کلی مسأله‌ای مثبت تلقی می‌شود.
ولی هر طرح و برنامه‌ای گاهاً ممکن است در کنار آثار مفید و مثبت خود واجد عواقب و تبعات منفی نیز باشد.
طرح مذکور هم در کنار فوائد و آثار مثبت خالی از ایراد و اشکال نیست که بعضاً در بازخوردهای آن بعد از ارائه طرح در مجلس و توسط نمایندگان مخالف به آنها اشاره شده است.
از نتایج مثبت طرح می‌توان به: مشخص بودن آرای مثبت یا منفی نمایندگان به طرح‌ها و لوایح مختلف و نتیجتاً پاسخگو کردن نماینده در قبال رأیی که داده در مقابل موکلینش (مردم حوزه انتخابیه )، جلوگیری از زدوبند احتمالی نمایندگان با وزرا (هیأت دولت) در رأی به طرح‌ها و لوایح، نظارت مردم بر عملکرد نمایندگان خود و… اشاره کرد.
شاید اساسی‌ترین مسأله در مورد این طرح که می‌تواند باعث نگرانی باشد تحت فشار قرار گرفتن نمایندگان از بیرون مجلس باشد.
نمایندگان مجلس ممکن است تحت تأثیر برخی نهادهای نظارتی که مسئولیت رسیدگی و اعلام نظر درمورد صلاحیت کاندیداهای نمایندگی مجلس را برعهده دارند نتوانند رأی خود را آزادانه اعلام کنند.
تجربه نشان داده که گاهاً نمایندگانی که در دوره نمایندگی با برخی نهادهای خاص همسو نبوده و آرای نمایندگان برخلاف میل و نظر آنان بوده نتوانسته‌اند تأیید صلاحیت خود را برای دوره‌های بعدی مجلس به دست بیاورند. از این منظر این طرح می‌تواند محدودکننده آزادی رأی و نظر نمایندگان باشد.
مهمترین مسأله این است که طرح شفافیت هنگامی می‌تواند جامعیت و کارآیی لازم را داشته باشد که تمامی شوراها، نهادها و مجامع مؤثر در امر قانونگذاری و نهادهای تصمیم گیر که صلاحیت وضع قانون و سیاستگذاری را دارند نیز شامل این طرح باشند.
نهادها و مجالسی چون: شورای نگهبان، مجلس خبرگان رهبری،هیأت دولت، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی و…
هرچند طرح شفافیت آرا به صورتی که مدنظر مجلس محترم است جامعیت لازم را ندارد ولی در همین حد هم گامی رو به جلو و در مسیر مردم‌سالاری و شفافیت نظام سیاسی به حساب می‌آید.
در نهایت باید امیدوار بود که بعد از تصویب نهایی آن در صحن عمومی و تأیید در شورای نگهبان و در مرحله اجرا آثار مثبت آن را بیشتر ببینیم تا تبعات ناخوشایند آن./ انتهای پیام
www.ulkamiz.ir
