عنوان: تغذیه سالم در سلامتی جسمی دانش اموزان

پایگاه خبری اولکامیز-  نگارش : سهیلا جهان بین ، کارشناس بهداشت مواد غذایی :

مقدمه :تغذیه سالم برای حفظ سلامت  در طول حیات ضروری است و عامل مهمیدر یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به شمار میاید.

هدف: پژوهش حاضر با هدف الگوی مصرف تغذیه سالم دانش آموزان دوره ابتدایی شهر مراوه تپه صورت پذیرفت.

روش کار: در این پژوهش ‌،آموزش سر کلاس دانش آموزان در رابطه با شیوه صحیح تغذیه سالم ، حدود ۳۰ کلاس ،۱۵

کلاس دانش آموز دختر ،۱۵ کلاس دانش آموز پسر صورت گرفت.

نتیجه گیری: وضعیت تغذیه ی دانش آموزان با آموزش تغذیه به صورت تدوین برنامه های آموزشی برای دانش آموزان

و والدین و گنجاندن آن در برنامه ی آموزشی مدارس تاکید دارد.

واژه های کلیدی : تغذیه سالم، سلامت جسمی، حدیث، آموزش سر کلاس

مقدمه:کودکان دانش آموزان امروز سرمایه های فردای کشور ما هستند معیار رشد کودکان ،دانش آموزان ، به عنوان

برآیند وضعیت تغذیه ای از جمله تکیه گاه های عمده در ارزیابی سلامت و بیماری جامعه است .تغذیه صحیح و متعادل

از عوامل اساسی در سلامت فرد و جامعه شناخته شده است بهبود و اصلاح آن در گروه های مختلف به ویژه کودکان از

اقدامات مهم در مراقبت های اولیه سلامت به شمار می آید. رشد جسمانی کودکان با توجه به شرایط منطقه ای ،اقلیمی،

وراثت ، نوع تغذیه، وضعیت فرهنگی هر جامعه فرق  میکند .وضعیت رشد کودکان حداقل نمایان گر دو چیز است:

• وضعیت تن درستی و تغذیه کودک ۲- وضعیت ارائه خدمات بهداشتی و درمانی.

خداوند در قرآن کریم برای بهتر و سالم ماندن جسم انسان ها دستوراتی فرموده و به وسیله پیامبر گرامی اش

محمد (ص)  به بشریت ارزانی شده است قرآن کریم در سوره عَبَس آیه ی ۲۴ چنین می فرماید: ((فینظرالاِنسان

اِلیَطَعامِه)) یعنی آدمی باید به غذایش ،خوراکش ، و به آن چه میخورد توجه داشته باشد که از هر نظر پاک،تمیز

و حلال و قابل خوردن باشد و از نظر بهداشت و سلامتی بایستی دقت کافی داشته باشد که آن چه میخورد سالم باشد

و چه از نظر ظاهر و چه از نظر باطن آلوده نباشد.

مصرف تغذیه سالم به خصوص مصرف صبحانه و میان وعده غذایی در مدرسه بر توانایی  یادگیری و پیشرفت

تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارد صبحانه مهم ترین وعده غذایی در روز شناخته شده زیرا پی طولانی ترین دوره

گرسنگی در روز قرار گرفته و حذف آن  می تواند باعث  کاهش مقدار مواد غذایی  در دسترس مغز و در نهایت

افت عمل کرد شناختی شود .

 متن (روش کار): انسان از اواخر ماه اول دوره جنینی از زمانی که در داخل شکم مادر قرار گرفته است تا روز تولد

ارتباط غذایی خود را با مادر حفظ می کند انسان از ابتدای خلقت تا لحظه مرگ نیاز به مواد غذایی دارد و چون برای ادامه حیات تغذیه لازم و ضروری است امروزه در جهان اهمیت زیادی به روش های تغذیه و طریق آموزش آن داده می شود تغذیه یعنی رابطه بین غذایی های که مصرف می کنیم و کاری  که بدن انجام می دهد تمام مراحلی که بدن باید بگذراند تا انسان به رشد کامل جسم و روانی و…برسد تغذیه نام دارد .

پروردگار در قرآن کریم در آیه ی ۸۱ سوره ی طهِچنین می فرماید: (( کلّوامِنطَیّبات ما رزقناکُم  و لا تَطغوافیهِفَیکِلَّعلیکُمغضَبیفَقَدهوَی)) یعنی از غذاهایی که روزی تان دادیم بخورید ودر آن طغیان نکنید و از حد و اندازه تجاوز نکنید سپاس گزار باشید و اسراف و زیاده رویی نکنید که غضب و خشم من بر هر که فرود آید هلاک و تباه خواهد شد و نیز در سوره ی اعراف  آیه ی ۳۱ می فرماید : ((یا بَنیآدَم‌‌َ خُذوازینَتَکُمعِندَکُلّمَسجِدو کُلّوا و اشرَبواو لا تُسرفوااِنّهُلایُحبُّالمسرفین)) بخورید و بیاشامید ولی در خوردن زیاده رویی نکنید آنان که زیاده رویی و اسراف می کنند دوست ندارد.

استفاده از غذای مناسب و تغذیه کافی انقدر اهمیت دارد که خداوند به عنوان یک پیام جهانی به همه ی انسان ها استفاده از آن را توصیه کرده است وضعیت تغذیه ای بویژه در بین کودکان یکی از اهداف عمده در برنامه ریزی های بهداشتی – درمانی در طی فرایند توسعه ملی است اگر چه مرگ و میر ناشی  از سو تغذیه در کودکان سنین مدرسه نسبتا کم تر است ولی به دلایلی هم چون کاهش قدرت درک و فهم و فراگیری کودکان و در نهایت کاهش میزان بازدهی کلی آنان این امر در سطح کلان و ملی شایان ذکر است که هدف از مطالعه ی حاضر اولا بدست آوردن اطلاعاتی درباره ی رشد کوددکان در منطقه ی استان گلستان شهرستان مراوه تپه و ثانیاً مقایسه نتایج حاصل از مطالعه حاضر با استاندارد های بین المللی رایج و سایر مطالعات مشابه می باشد نتایج این بررسی کی تواند مورد توجه پزشکان ،متخصصین،اطفال،متخصص تغذیه و بهداشت،کارشناسانو مراقبین بهداشت  مدارس و حتی آموزگاران و والدین کودک قرار گیرد.

دکتر محمد والی پور در رابطه با تغذیه سالم می گوید: غذای سالم یا به عبارت بهتر تغذیه سالم یکی از مهم ترین و شاید اساسی ترین راه دستیابی به سلامت جسم است اگرچه در ارتقا سلامت روح و روان نیز بی تاثیر نیست متخصصان تغذیه همواره به افرادی توصیه می کنند با عادات غذایی سالم علاوه بر تامین نیاز بدن به انرژی حتی الامکان خود را از اثرات عوامل بیماری زا حفظ کنند با خوردن غذای سالم می توانیم جسم سالم داشته باشیم برای رسیدن به جسمی سالم و آرام نیاز به روانی سالم است و روان سالم بدون جسم سالم میسر نیست و جسم هم بدون تغذیه نمی دواند سالم باشد چون سلامت جسمی و روانی انسان به میزان قابل توجهی به نوع تغذیه ،کیفیت مواد غذایی و ویتامین ها مربوط است غذا و تغذیه نقش مهمی در تقویت یا تضعیف سیستم ایمنی بدن دارد ‌شایع ترین علت ضعف سیستم ایمنی سو تغذیه است.

خوردن غذای سالم و تغذیه مناسب برای بلند شدن قد، افزایش وزن ، بزرگ شدن دور سر ، کشیده شدن استخوان و…برای بیشتر افراد به معنی رشد فیزیکی است.

۱-آیا کودکان نیازمند مکمل های تغذیه ای هستند؟ دکتر فائزه شهبازی و دکتر دارو ساز تغذیه در رابطه با سوال بالا این گونه جواب دادند: کودکان ایراد گیر ،کودکانی که ورزش سخت می کنند ،کودکانی که گیاه خوار هستند،کودکانی که غذای سالم و تازه در دسترس ندارند، کودکانی که بیماری مزمن مانند آسم و بیماری های گوارشی رنج میبرند ،رژیم غذایی آن ها به صورت مکمل  گنجانده می شود .

• آیا نخوردن صبحانه بر بازده و عمل کرد دانش آموزان تاثیر دارد؟ دکتر فائزه شهبازی این گونه پاسخ دادند: در جوامع امروزی به دلیل اشتغال والدین به طور هم زمان ،وعده صبحانه از وعده های غذایی حذف شده و به فراموشی سپرده شده است مغز پس از بیدار شدن از خواب برای مدت کوتاهی می تواند سطح گلوکز خون را در حدی که به عمل کرد طبیعی مغز لطمه وارد شود  نگه دارد اما اگر این مدت ناشتا بودن  افزایش یابد فعالیت مغزی   دشوار تر شده در نتیجه و حواس مختل می شود .

 غذاهایی که سرشار از کالری هستند انرژی مورد نیاز بدن را فراهم میکنند کالری مورد نیاز بدن هر فرد با توجه به سن ،وزن ، جنس متغییر و متفاوت است کمبود کالری باعث ضعف جسمی و لاغری می شود از جمله مواد غذایی کالری دار می توانیم به کالری برنج، پاستا ، انواع مغز، دانه ها، گوشت قرمز ، سیب زمینی و… نام ببریم  که مصرف آن ها برای سلامتی کودکان بلکه برای تمام افراد توصیه می شود.

 نتیجه گیری:

بنابر مطالب ذکر شده : برای داشتن جسم سالم در سنین حساس رشد داشتن تغذیه سالم و مناسب و امنیت غذا می توانیم یک رژیم غذایی پایدار داشته باشیم تا بتوانیم سلامتی خود را بیمه و تضمین کنیم .در حقیقت مهم ترین نکته این است که مواد غذایی ضروری برای حیات بدن باید به نسبت های متعادل و درست مصرف شود در واقع باید بین آن ها تعادل لازم و کافی برقرار شود چرا که همین تعادل در حقیقت از مشکلات اصلی و آشکار هر موجود زنده ای است همچنین اساسی ترین موارد ی که به سلامت جسم و نیز رشد بدن کمک می کند تغذیه سالم و صحیح است افرادی که خواهان یک جسم سالم هستند ‌و راه آن را تغذیه درست می دانند رشد و سلامت بدن با تغذیه سالم ارتباط مستقیم دارد تغذیه نه تنها بر رشد ظاهر انسان تاثیر میگذارد بلکه به نحوه ی احساس و برداشت ما از محیط خلق خو رفتار ما نیز تاثیر  موثری دارد مصرف تمام وعده های غذایی به خصوص مصرف میان وعده و صبحانه به عنوان مهم ترین وعده های غذایی در روز شناخته شده اند.

برای داشتن اندام خوب و جلو گیری  از چاقی ، افزایش حافظه و یادگیری بچه ها استاندارد غذایی باید رعایت شود یعنی وعده های غذایی کم حجم  در دفعات بیش تر گنجانده شود .(بحث و مطالب ذکر شده با سند هست در قسمت پیوست مقاله خواهیم آورد.).

پیشنهاد:افراد برای داشتن تغذیه سالم بخصوص کودکان موارد زیر توصیه می شود :

۱_ آموزش تغذیه صحیح برای کل جامعه به خصوص مادران .۲_ فراهم نمودن زمینه مناسب برای ارتقا سطح سواد مادران.

۳-آموزش صحیح دست اندرکاران امر مراقبت از کودکان و مشارکت با سایر بخش های آموزشی و تغذیه مناسب.

بنابرین از طریق آموزش جامعه و به خصوص  آموزش سر کلاس دانش آموزان از بروز عوامل ناشی از کمبود تغذیه ای تا حدود زیادی جلوگیری کرد و روش های درست تغذیه باید هر چه زودتر به کودکان آموخته شود تا به رشد و سلامت آن ها کمک نماید و انرژی لازم برای فعالیت های علمی و هنری و ورزش های مورد علاقه شان را به دست آورند  و از همه مهم تر آموزش تغذیه سالم باید در برنامه های آموزشی مدارس گنجانده شود .

تشکر و قدردانی :بعد از حمد سپاس خداوند جلّ ‌و علی ،شایسته است از ریاست محترم آموزش و پرورش آقای شیخ راد و سرکار خانم فاطمه صغری ستونه فوق لیسانس معارف و سرکار خانم سیده زهرا مهدی پور دکترای تخصصی مواد غذایی که استاد راهنما ، بی نهایت سپاس گزارم.

 منابع:

__ قرآن کریم ،سوره عَبَسآیه ی ۲۴، سوره ی طه آیه ی ۸۱‌و..

__مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین سال دهم ،شماره ۴ ،زمستان سال ۱۳۸۵

__ مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران سال سوم ، شماره ۳ ، تابستان سال ۱۳۸۷

__مقاله ندا ولیخانی ،نقش غذا در سلامتی انسان از دیدگاه اسلام 

__ مقاله دکتر محمد والی پور متخصص روان پزشک ،اثر تغذیه سالم بر سلامت جسم و روان.

 استاد راهنما: سرکار خانم سیده زهرا مهدی پور

دکترای تخصصی بهداشت مواد غذایی

www.ulamiz.ir