ناسازگاری شناختی و نماز تراویح در زمانه کرونا

پایگاه خبری تحلیلی اولکامیز – محمد توانگری : با ورود ماه رمضان و برپایی نماز جماعت و نماز تراویح، که پیش تر تاکید بر عدم اجرای این گونه اعمال دینی از طرف دولت و مراکز علمی شده، اما هم چنان روی اجرای آن از طرف دینداران پافشاری می شود.

در ادامه برای باز کردن موضوع دو نوع دینداری را از هم تفکیک می کنیم: دیندار عامیانه و دیندار عالمانه.

دینداری عامیانه به صورت ظاهری و عملی ست: نماز پنچ گانه، روزه، حج، و صدقه و این هاست. اساس این نوع دینداری ” ایمان ” است. این ایمان به قول نیچه، عدم میل به جستجوی حقیقت است.

سروش از دیندار عامیانه این گونه یاد می کند: آنان دنیایی را که علم جدید، فلسفه ی جدید و دنیای جدید معرفی می کند، یا اصلن نمی شناسند، یا اگر قدری می شناسند حسابش را از اسطوره ی دینی خودشان دور نگه می دارند.

آن ها درکی خاص از تاریخ و از بشر و از پیامبر دارند که منافاتی بین آن ها و جهان جدید نمی بینند. اگر هم منافاتی ببینند عیب را بیش تر بر جهان جدید می نهند تا بر اندیشه های خودشان.

دنیای جدید برای آنان دنیای اساب و وسایل جدید است نه دنیای مفاهیم و آرای جدید. آنان اصلن نمی گذارند پاره یی از حرف های تازه به ذهنشان راه یابد تا دچار بحران فکری و روحی شوند. این دیندار از خود رایی ندارد و مقلد است نه محقق.

اما مبنای دیندار عالمانه ” شناخت ” است. این نوع دینداری از طریق پرسش راهش را از تقلید جدا می سازد.

بعد از تفکیک دو نوع دینداری از طریق مفهوم ” ناسازگاری شناختی ” که اولین بار ” لئون فستینگر ” آن را به کار برد، موضوع را پی خواهیم گرفت.

مراد از ناسازگاری شناختی، اطلاعاتی است که عقاید قبلی ما را نقض می کند. از آن جا که دیندار عامیانه مبناش ایمان است نه شناخت، بنابراین اطلاعاتی که خارج از ساختار این نوع دینداری به آن ها داده می شود، که در حال نقض عقاید قبلی آن هاست، نمی پذیرند. و در ادامه به ناسازگاری شناختی می انجامد.

به این اعتبار، چون دیندار جامعه ما دیندار عامیانه است، اطلاعاتی که از طریق مراکز علمی به آن ها داده می شود، از جمله عدم برپایی نماز تراویح، به دلیل همان ناسازگاری شناختی، هم چنان به اجرای عملی این گونه اعمال دینی پاسفت می کنند.

www.ulkamiz.ir