یادداشت

پارادوکس قُمارباز خیّر را چگونه تحلیل کنیم

پایگاه خبری اولکامیز – امان محمد خوجملی : بعد از مراسم نماز عیدِ فطر امسال یک جایی جمع بودیم و به اصطلاح همه شاد و شنگول از هر دری آهنگی بود. همه می گفتند و می خندیدند. یک روستایی هم یک مصلای نماز جمعه ناتمام داشت هر سال هم جهت اتمام کارهای ناتمام آن کمک جمع می کردند. یکی گفت: امسال یک قمار باز این مقدار کمک کرد آن دیگری این مقدار. یک ثروتمند اینقدر. یکی هم رو به من کرد و گفت: نظرت چیه؟

گفتم: یک قمار باز کار خیر بکند نشانه ی خوبی است. اگر برای خودش هم ثواب نداشته باشد کار شما را راه می اندازد. یکی گفت: دلیل درست بودن حرف شما چیست؟ گفتم : قمار بازی با دزدی و اختلاس فرق می کند. قمار بازی یک نوع رقابت در بازار آزاد است. اگر امروز ثروتمند است فردا احتمال بدبخت بودنش هم وجود دارد. اگر امروز بُرده است ممکن است فردا ببازد. اگر امروز شاه است ممکن است فردا گدا شود. همه اینها ۵۰ ـ ۵۰ است و ریسک و خطر کارشان خیلی بالاست.

قماربازها آدم های زرنگ و هوشیار و در عین حال بسیار شجاع و با شهامت هستند. در تشخیص منافع وهدفشان بسیار تیزبین و اهل ریسک و خطر هستند و در ریسک و خطر کردن ممکن است هیچکس به پای آنها نرسد. اما این زرنگی و هوشیاری تیغ دو دم است ممکن است همیشه هم به موفقیت منجر نشود. حق یا نا حق، درست یا غلط، شجاعت و شهامت آنها در راه منافع خودشان ستودنی است.

یکی گفت: اگر کسی با قتل و جنایت پولی به دست بیاورد و آنرا در راه نیکوکاری خرج کند چی؟ گفتم: قتل و جنایت با قمار بازی با هم خیلی فرق می کند. قمار بازی و برد و باخت در خیلی کشورها مشروع و قانونی است اما قتل و جنایت در هیچ کشوری فکر نکنم قانونی و مشروع باشد. گرچه از همه کشورهای جهان خبر ندارم. گفتم: ما در وزن دادن به کارهایی که خلاف تشخیص می دهیم باید دقت کنیم همه وزن یکسان ندارند. احتمالش هم خیلی ضعیف است که کسی از راه جنایت پولی به دست بیاورد و آن همه ریسک و خطررا به جان بخرد و آن پول را در راه خیر هزینه کند.

اما به این سئوال باید جواب داده شود. اگر ما بدانیم این پول چنین ماهیتی دارد نباید قبول بکنیم چون این نوعی مشروعیت دادن به جنایت تلقی خواهد شد. اگر هم نادانسته بگیریم(ماهیت پول برای ما مشخص نباشد) کار ما راه می افتد ولی فکر نکنم به خودِ کمک کننده ثوابی داشته باشد. چون عمل باطل انگیزه ی خیر را توجیه نمی کند. یا به اصطلاح معروف هدف خوب وسیله ی بد را توجیه نمی کند. اگر این پول با انگیزه ثواب و جبران خطا داده شده باشد و کمک کننده(جنایتکار) توبه کرده باشد ممکن است. به هرحال قضاوت و داوری به این آسانی نخواهد بود و از تصمیم خداوند هم کسی خبر ندارد. اگر طرف توبه نکرده باشد و از کرده ی خود پشیمان نباشد کارش بسیار مشکل خواهد بود. این از دیدگاه دینی ناقص من است.

اگر از دیدگاه غیر دینی و سکولار و عقلانی نگاه کنیم. اگر فرض کنیم خدایی و قیامتی و بهشت و جهنمی در کار نیست و کسی هم از جنایت و نیت او خبر نداشته باشد می شود گفت بخشی از خطای خود را جبران کرده است. و اما اصل قبیح بودن جنایت سر جای خودش هست. یکی سئوال کرد اگر کسی از راه دزدی و اختلاس و رشوه خواری و فساد و فحشا پولی به دست بیاورد و آن پول را در امور خیر و نیکوکاری هزینه کند چی؟ آیا با پول حرام می شود مسجد و مدرسه ساخت؟

گفتم : جواب این سئوال خیلی مشکل است. همه باید در مورد آن فکر و اندیشه بکنند. البته کارهای گناه و حرام هم مراتب دارند و گناه همه ی آنها به یک اندازه نیستند. همانطور همه آیات قرآن وزن و ثواب یکسانی ندارند. بعضیها ثواب بیشتر بعضیها کمتر. مثلاً گفته می شود آیت الکرسی ثوابش از همه بیشتر است. یا خداوند در قرآن گفته سخنان من را بشنوید و بهترین آن را انتخاب کنید پس معلوم می شود سخنان خداوند هم مراتب دارند و احتمال دارد در میان آنها غیر بهترین هم باشد. به خاطر همین امام محمد عزالی فقیه و عارف و فیلسوف قرن پنجم و ششم (۵۰۵ـ۴۵۰ هجری)کتاب جواهر القرآن را نوشته است. یعنی گوهرهای قرآن.

قتل و جنایت، بدی و قباحتش از همه بیشتر است. دزدی و اختلاس و رشوه هم قباحتش شاید به قتل و آدم کشی نرسد ولی به هرحال خیلی بد است باید از آن اجتناب کرد. اما فحشا و قمار گرچه از لحاظ دینی گناه هستند و درآمدش جزو پولهای حرام محسوب می شوند. ولی بارگناهش فکر نکنم به اندازه قتل و جنایت و اختلاس و دزدی از بیت المال باشد. چون جنبه شخصی بودن فعلشان وزن بیشتری دارد. گناه و خطا هر چقدر خصوصی تر باشد و به دیگران ضرر نرساند یا ضرر کمتری برساند به موازات آن از قُبحش کاسته می شود و مجازاتش هم کمتر خواهد بود.

در خیلی از کشورها هم پذیرفته شده است چون جزو گناهان اخلاقی شناخته نمی شود. و از درآمد آنها برای کشور مالیات گرفته می شود. پذیرفتن پول آنها درکارهای خیر شاید ایرادی نداشته باشد. البته این نظر شخصی من است دوستان و خوانندگان می توانند با بحث و گفتگو به غنای آن بیفزایند و حقایق بیشتری را کشف نمایند. فقط طرح موضوع است نظر نهایی نیست. امیدوارم دوستان و خوانندگان از کنار این موضوع مهم بی تفاوت عبور نکنند چون داستان نیست یک موضوع حقیقی است.

www.ulkamiz.ir


نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

‫۲ دیدگاه ها

  1. توجه داشته باشیم که در قرآن نگفته سخنان من را بشنوید و از بین آنها بهترین را انتخاب کنید بلکه گفته سخنان را بشنوید و بهترین را انتخاب کنید. یعنی خود را با دیگر سخنان یا مطالب به مقایسه گذاشته است.
    بحثهای فوق در قالب وظیفه گرائی ، فایده گرائی و فضیلت گرائی قابل طرح هستند. باورهای مختلفی ممکن است در این رابطه وجود داشته باشد. به نظر می آید قبل از ورود به بحث فوق اول باید تکلیف مفهوم هدف وسیله را توجیه می کند یا نه؟ و نیز رابطه حقیقت با مصلحت را مشخص کرد. از نظر اخلاقی هدف وسیله را توجیه نمی کند و به اسم مصلحت نباید حقیقت را زیر پا گذاشت.

  2. ۱- پس معلوم می شود سخنان خداوند هم مراتب دارند و احتمال دارد در میان آنها غیر بهترین هم باشد.
    ۲- فحشا و قمار گرچه از لحاظ دینی گناه هستند و درآمدش جزو پولهای حرام محسوب می شوند. ولی بارگناهش فکر نکنم به اندازه قتل و جنایت و اختلاس و دزدی از بیت المال باشد. چون جنبه شخصی بودن فعلشان وزن بیشتری دارد. گناه و خطا هر چقدر خصوصی تر باشد و به دیگران ضرر نرساند یا ضرر کمتری برساند به موازات آن از قُبحش کاسته می شود و مجازاتش هم کمتر خواهد بود.
    ۳- در خیلی از کشورها هم پذیرفته شده است چون جزو گناهان اخلاقی شناخته نمی شود. و از درآمد آنها برای کشور مالیات گرفته می شود. پذیرفتن پول آنها درکارهای خیر شاید ایرادی نداشته باشد. البته این نظر شخصی من است دوستان و خوانندگان می توانند با بحث و گفتگو به غنای آن بیفزایند و حقایق بیشتری را کشف نمایند.
    شما درجه علمی تان به کجا رسیده که احتمال می دهید در میان سخنان خداوند ( نعوذ بالله ) غیر بهتری هم باشد. شما فکر می کنید ( شما فکر می کنید ) با کدام عقل و منطق و درجه علمی تان فکر می کنید ، فحشا و قمار خصوصی است به دیگران ضرر نمی رسند یا کمتر می رساند پس چرا قرآن در آیات متعدد از فساد و فحشا دوری کردن را طلب می کند.
    دوستان را دعوت می کنید به غنا ی بحث و گفتگو در مورد فحشا و قمار بازی بیفزاییم و تازه حقایق کشف نشده آنرا کشف کنیم( ای کریستف کلمب) بعد با عقل کل مان نظر بدهیم که آره به نظر ما اشکال ندارد تا درامد مالیاتی هم برای کشور دارد.آخر چرا

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا