آمریکا؛ قدرت گرفتن از بحرانهای جهانی و سیاست مستمر حاکمیت
پایگاه خبری اولکامیز – بهرام جرجانی*:
پس از جنگ جهانی دوم، ایالات متحده آمریکا نه تنها از ویرانیهای اروپا و آسیا آسیب ندیده بود، بلکه توانست از شرایط نابسامان جهان، بیشترین بهره اقتصادی، نظامی و سیاسی را کسب کند. آمریکاییها با سیاستی محاسبهشده، از جنگ به عنوان موتور ثروت و نفوذ استفاده کردند.
یکی از مهمترین عوامل قدرت گرفتن آمریکا، عدم مواجهه مستقیم با خرابیهای جنگ بود. در حالی که اروپا و ژاپن در خاک و اقتصاد ویران شده بودند، آمریکا با صنعتی سالم و نیروی کار آماده، توانست تولید انبوه سلاح، تجهیزات نظامی، مصالح ساختمانی، ماشینآلات بازسازی و حتی مواد غذایی و کالاهای مصرفی را ادامه دهد.
سیاست فروش آمریکا به اروپا در طول جنگ و پس از آن نقطه عطفی در ثروتآفرینی این کشور بود. این کشور با صادرات گسترده تجهیزات نظامی و ابزار بازسازی، نه تنها آتش جنگ را شعلهورتر کرد، بلکه ثروت هنگفتی برای خود ایجاد کرد و به تدریج کشورهای اروپایی را به بدهیهای عظیم مالی به آمریکا وابسته ساخت. این بدهیها، پایهای برای سلطه اقتصادی و نفوذ مالی آمریکا در بازسازی پس از جنگ شدند؛ طرح مارشال و بازسازی اروپا عملاً زیر دین بردن اقتصاد قاره سبز بود و دلار آمریکا را به محور سیستم مالی جهانی تبدیل کرد.
صادرات آمریکا به اروپا پس از جنگ
در دوران پساجنگ، ایالات متحده با استفاده از برنامههایی نظیر «طرح مارشال»، کمکهای مالی و کالاهای مختلفی را به کشورهای اروپایی، بهویژه بریتانیا و فرانسه، ارسال کرد. این کمکها شامل موارد زیر بود:
مواد غذایی و غلات: آمریکا مقادیر عظیمی گندم، ذرت و سایر مواد غذایی برای تغذیه مردم اروپا ارسال کرد؛ برای مثال، از سال ۱۹۴۵، حدود ۳.۶ میلیون تن گندم به فرانسه فرستاده شد (history.state.gov).
سلاح و تجهیزات نظامی: فروش سلاح به کشورهای متفقین، به ویژه بریتانیا و فرانسه، ثروت هنگفتی برای آمریکا ایجاد کرد.
مصالح ساختمانی و تجهیزات صنعتی: برای بازسازی زیرساختهای ویرانشده، آمریکا مصالح، ماشینآلات و تجهیزات صنعتی ارسال کرد.
کمکهای مالی: در قالب «طرح مارشال»، بیش از ۱۳ میلیارد دلار به کشورهای اروپایی کمک شد (archives.gov).
دلار؛ ارز مرجع جهانی
در سال ۱۹۴۴، کنفرانس برتون وودز برگزار شد و سیستم مالی جدیدی تصویب گردید که دلار آمریکا بهعنوان ارز مرجع جهانی معرفی شد. این تصمیم به دلیل قدرت اقتصادی و نظامی آمریکا اتخاذ شد و موجب شد دلار آمریکا به واحد اصلی مبادلات بینالمللی تبدیل شود (investopedia.com).
دولتمردان کنونی؛ تداوم سیاست پیشینیان
دولتمردان کنونی آمریکا با اتخاذ سیاستهایی نظیر خروج از توافقنامههای بینالمللی، افزایش فروش سلاح به کشورهای درگیر جنگ، و اعمال فشارهای اقتصادی، نشان دادهاند که استراتژی آمریکا در بهرهبرداری از بحرانها و جنگها برای افزایش ثروت و نفوذ همچنان ادامه دارد. آنها میراثدار سیاستهای پیشینیان هستند: آتش جنگ را شعلهور نگه داشتن، سودآوری از فروش سلاح و بهرهبرداری از دوران بازسازی خرابیها و ویرانیها.
جمع بندی
قدرت گرفتن آمریکا پس از جنگ جهانی دوم نتیجه ترکیبی از صنعت قدرتمند داخلی، سودآوری از بحرانهای دیگران، بدهیهای مالی اروپا، صادرات گسترده سلاح و کالاهای بازسازی و تثبیت دلار بهعنوان ارز مرجع جهانی است؛ واقعیتی که همچنان هسته استراتژی جهانی این کشور را شکل میدهد و میراث آن به سیاستهای دولتمردان کنونی نیز منتقل شده است.
*کارشناس حقوق و فعال اجتماعی
www.ulkamiz.ir
