ادبیات

درنگی بر ترجمه اشعار مختوم قلی فراغی

پایگاه خبری اولکامیز- شش تن از فعالین فرهنگ و ادب ترکمن صحرا تحت عنوان گروه مترجمین ، ترجمه دیوان مختومقلی فراغی را به زبان فارسی به پایان رساندند. احمد مرادپور یکی از همراهان سایت اولکامیز با تحریر یادداشت انتقادی در این باره گفت : ” ترجمه نسخه واقعی یا نسخه تحریف شده دیوان حماسه سرای بزرگ ترکمن، مختوم قلی فراغی ” . اینک متن کامل یادداشت  وی را بخوانید با ذکر این نکته که انتشار مطلب ذیل لزوما به معنای تایید آن نیست بلکه به منظور بازتاب دیدگاه های مختلف و تضارب آرا  و آگاهی بخشی صورت می گیرد:

اخیرا” پایگاه خبری تحلیلی اولکامیز گزارشی دائر بر ترجمه اشعار محتوم قلی فراغی به زبان فارسی را منتشر نمود . با توجه به جایگاه فوق العاده مختوم قلی و تاثیر بی بدیل اشعار او در حوزه های مختلف سیاست ، ادبیات و عرفان در ادوار مختلف حیات  ترکمن ها خبر فوق می توانست بسیار فوق العاده و مسرت بخش باشد.

بی تردید کار  ترجمه  خصوصا  در حوزه ادبیات بسیار سخت می باشد علت ان نیز روشن است ،  هر ملتی در مسیر فهم رویدادهای مختلف  نظیر عشق، اعتقادات مذهبی، جنگ ، طوفان ، زلزله و امثال آن بر اساس ادراکات خاص خود که از دوران کودکی با آنان پرورش یافته می اندیشد و نیز ادراکات خود را بر اساس کلماتی که از والدین و محیط پیرامون خویش آموخته با دیگر هم زبانان خویش به اشتراک می گذارد.

انتقال مفاهیم برای مشترکان یک زبان واحد در حوزه داستان نویسی سهل است اما در حوزه شعر به دلیل چند لایه بودن مفاهیم و تلاش شاعر در  استفاده از صور خیالی ، فهمِ و درک شعر در پاره ای أوقات برای هم زبانان شاعر نیز سخت می گردد ، از این رو محافل شعرا و علاقمندان شعر از جذابیت بیشتری نسبت به ادبیات منثور برخوردار است چرا که هر شنونده ای می تواند بر أساس میزان فهم و درک خود از اشعار متلذذ گردد.

بنا به شرحی که رفت کشفِ مراد و منظور شاعر نکته نخستین برای هم زبانان شاعر است.

نکته دوم در ترجمه اشعار به زبان بیگانه می باشد ، بدیهیست ترجمه تحت الفظی غایت رفتاری کودکانه و مضحک می باشد که می تواند شعر را به کلماتی سخیف و بی معنا تبدیل نماید ، نوع دوم ترجمه کشف مراد و منظور شاعر در زبان اصلی  و سپس استخراج کلمات معادل آن با همان مفاهیم در زبان دوم می باشد که قرار است شعر به ان زبان ترجمه شود که البته به دلیل تمایزات فرهنگی استخراج کلمه معادل در فرهنگ لغت دوم  با همان بار معنایی اصلی  بسیار صعب و در پاره ای اوقات اساسا” میسر نمی باشد از این رو پژوهندگان واقعی تلاش می نمایند زبان اصلی را بیاموزند.

با عبور از مقدمه فوق می پردازیم به ترجمه ای که صورت گرفته است بنا به گزارش اولکامیز  امر ترجمه در ۸ سال و توسط آقایان امان قلیچ شادمهر ( نماینده محترم مجلس ) موسی جرجانی، مشهد قلی قزل ، خال محمد پقه، حاجی محمد قرنجیک و عاشور محمد رئوفی انجام یافته است و اشعار مشتمل بر ۴۰۰ قطعه و در چهار مجلد می باشد.

این ترجمه و ارزش ترجمانی آن  اگر چه  در آینده  توسط بزرگان تاریخ و ادبیات و مختوم قلی شناسان ترکمن به بوته نقد در خواهد آمد مع الوصف اولین تکانه در ماهیت موضوع از سوی مولف و  تاریخ نگار بر جسته ترکمن جناب آقای گلی در قالب اظهار نظری کوتاه وارد آمد.

ایشان در اظهار نظری عنوان نموده اند : ” تاکنون اصالت فقط ۲۶۰   قطعه شعر به مختوم قلی مورد تایید مختوم قلی شناسان بزرگ  نظیر دکتر یوسف ازمون ، نور محمد آشور پور و صافار انصاری قرارگرفته است و مابقی اشعار الحاقی بوده و حسب مستندات موجود متعلق به فردی به نام قلیچ موللی یف می باشد و سوال نموده انده که تر جمه ۴۰۰ قطعه کدام قطعات می باشد؟ ”

با توجه به ایراد مذکور به نظر می رسد مترجمان با چالش بسیار جدی روبرو می باشند:

الف ) معمول است در ترجمه و بازنویسی متون  اعم از متون دینی و ادبی با توجه به  امکان وجود لواحق و زوائد، قبل از ترجمه ، مترجمان با بررسی نسخ مختلف ، حاشیه ها و تعریضات وارده بر نسخ پیشین و تمامی منابع علمی را بررسی و ضمن تصحیح و تنقیح ، عمل ترجمه را انجام می دهند.

در گزارش اولکامیز به نقل  از  آقای موسی جرجانی امده است :
” برای  دقت و بررسی بیشتر در کارمان  دیوان ها و منابع مختلف را گرداوری  و به انها مراجعه کردیم …..”

پرسش:
در طول ۸ سال بررسی آیا با موضوع اشعار الحاقی  موضوع بحث مترجمان محترم قرار گرفته است یا خیر؟
اگر پاسخ منفی باشد باید اذعان نمایند که تحقیقات ۸ ساله ایشان بسیار نازل و به دور از حقایق پیرامونی بوده است.
اگر پاسخ مثبت است ایشان چرا نسبت به حذف لواحق اقدام ننموده و اشعار غیر مرتبط و مجعول را به نام اسطوره ادبیات ترکمن ترجمه نموده اند؟

اگر نیز ایشان اعتقادی به مجعولات نداشته و همه اشعار را اصیل می دانند شایسته است پاسخی موجه و مستند ارائه نمایند.

اهمیت موضوع حذف اشعار الحاقی از دیوان مختوم قلی:
بنا به نقل از منابع گوناگون حدود دویست و چهل سال از وفات مختوم قلی بزرگ می گذرد در این سالها اشعار او بسترساز جریان های فکری مختلفی بوده است پاره ای او را مصلح بشری، برخی صوفی و عارف و برخی حماسه سرایی بزرگ می دانند گمان میرود حذف اشعار الحاقی  از متون زبان اصلی و به تبع ان متن ترجمه شده، می تواند به شناخت  شخصیت واقعی مختوم قلی کمک شایانی نماید..

www.ulkamiz.ir


نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

‫۲ دیدگاه ها

  1. با سلام و عرض ادب.در‌مورد ترجمه اشعار‌مخت مقلی بنده با شیوه کار دوستان علیرغم زحمات فراوانشان بسیار مخالف هستم‌و ان شا الله دلایل مخالفت و انتقاد شدید خود را بصورت مبسوط خدمتتون ارسال خواهم کرد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

دکمه بازگشت به بالا