گزارش یک همایش متفاوت / مصطفی نینگ بلبلی دیر حسن بیرله حسین *

پایگاه خبری اولکامیز- لطیف ایزدی : در حالیکه هنوز کرونا ویروس این بلای جهانگیر و جان ستان همچنان می تازد و قربانی میگیرد درهای بسته ی تالار فخرالدین اسعد گرگانی پس از چند ماه رکود و تعطیلی  سرانجام با برگزاری نخستین همایش ادبی فرهنگ عاشورایی در زبان و ادبیات ترکمن باز و گشوده شد.

در این همایش استانی که با رعایت پروتکل های بهداشتی و فاصله فیزیکی برگزار گردید، استاندار گلستان،مدیر کل ارشاد گلستان،امام جمعه  آق قلا و تنی چند ازمقامات محلی و  روحانیون و شخصیت های فرهنگی هنری ادبی ترکمن صحرا و بانوان و جوانان و اقشار مختلف جامعه اهل سنت حضور داشتند.

در ابتدای همایش موسی جرجانی که به دو زبان ترکمنی و فارسی صححبت کرد گفت: برای برگزاری این مراسم ۷ – ۸ ماه تلاش شد.از همکاری همه عزیزان و به ویژه خانم کشمیری و آقای گلچین تشکر می  کنم . بیاد دارم ۷ – ۸ ساله بودم که پدرم کتابی را در ماههای رمضان از سحرگاه تا نماز بامداد با سوز و علاقه می خواند به گونه ای که گاه اشک از چشمانش جاری میشد نام آن کتاب امام حسین بود که در سال ۱۳۴۱ توسط حاج مراد دوردی قاضی چاپ شد.همچنین در روستایم فردی بنام آق اویلی آقا داستان امام حسین را روایت میکرد.

دبیر این همایش تصریح کرد: حضرت حسین در موسیقی ترکمن هم جایگاه خاصی دارد. حسین هیوه چی هنرمند ترکمن با نواختن دوتار قطعاتی پر سوز و گذار در باره رشادت ها و جانفشانی ها امام حسین و واقعه کربلا می خواند که شنوندگان را تحت تاثیر قرار میداد.

جرجانی خاطر نشان ساخت: اولین باراست که همایش فرهنگ عاشورایی در زبان و ادبیات ترکمنی در استان گلستان برگزار می کنیم. این همایش قرار بود که با همت انجمن آینا  در آق قلا برگزار شود که بخاطر استقبال زیاد در گرگان برگزار کردیم. در این همایش ۴۵ اثر رسید که از این تعداد، ۲۵ مورد شعر بود، ۱۲ مورد مقاله و داستان و خاطره و ۸ تا هم نقاشی بود. داوران در مورد آثار بصورت کارشناسی و با دقت تمام داوری کردند و از هررشته سه نفربرتر را انتخاب کردند البته در برخی رشته ها دو نفر بصورت مشترک بعنوان سوم اعلام شدند. این آثار در آینده بصورت کتاب چاپ میشود.

وی تاکید کرد: کسانی که مقام نیاوردند دلیل بر ضعف آثارشان نیست بلکه اثر آنها نیز ارزشمند است ولی چه باید کرد که در مسابقه بالاخره تعداد محدودی به مقام می رسند. از همه عزیزانی که در این همایش شرکت کردند تشکر می کنم.

دومین سخنران مراسم مدیر فرهنگ و ارشاد گلستان بود. وی گفت: ترکمنها جمعیت چشمگیری از استان گلستان را تشکیل می دهند. با فرهنگ غنی که دارند از ارادتمندان پیامبر و خاندانش به شمار می روند.

عادله کشمیری افزود: قوم ایرانی ترکمن جلوه های بدیع و کم نظیری دارد. از آثار ادبی فولکلور این قوم قابل توجه است. پژوهشگران ، فرهنگ ترکمن را جزو فرهنگی غنی می ستایند. این حرکت را به فال نیک می گیرم بعد از چند ماه کرونا  تالار باز شد البته همیشه باز خواهد ماند. در استان هیچ  قومیتی به غیر از ترکمنها که جمعیت چشمگیری هم دارند دکترای هنری نگرفتند.  هنرمند ترکمن دوردی طریک موفق به دریافت دکترای موسیقی شد که برای همه باعث  افتخار است.  قصد دریم برای رحیم خیوه لی هم این عنوان را بگیریم.

سومین سخنران همایش دکتر ارازمحمد سارلی بود. وی به بررسی کتاب امام حسین پرداخت و گفت : از این  نسخه خطی ۲۰۰ سال می گذرد.  زبان نوشتاری آن جغتایی – ترکمنی است. کلمات مشترک آنداغ ، آتلیغ و . . .  در آن دیده میشود. صد سال طول کشید این کتاب چاپ شود ملا ظفر در تاشکند منتشر کرد.  در سال ۱۹۱۱ پنج بار تجدید چاپ شد که بیانگر اهمیت فوق العاده ی کتاب است. میر صاحب صدیق اهل مرو دو باراین کتاب را  چاپ کرد. بعد از با ظهور حکومت کمونیستی اقبال کتاب خوابید. در ایران مراد دوردی قاصی منتشر کرد بعد از آن  انتشارت مختومقلی فراغی در سال ۹۴ با نگاه علمی منتشر کرد.  این کتاب را به ده بخش تقسیم میشود که بخش اول باله حسن نام دارد به معنای جگرگوشه ام حسین است. باب دوم مسلم و . . .

این نویسنده ترکمن افزود: کتاب امام حسین از نوع کتاب های حماسی است. نویسنده اش نامعلوم است. هدفش این است  که دل مردم با شنیدنش نرم شود و به روح امام دعا کنند.

در بخشی از کتاب آمده است : آرسلان بچه شهید بولدی توز قوپدی / آدملار بیر بیرین گوره بیلمدی

ابیاتی  می بینیم که بسیا پرسوزو گداز است که یادآور ترکیب بند مشهورمحتشم کاشانی است : باز این چه شورش است که در خلق عالم است/  باز این چه شورش و عزا و چه ماتم است

به نظر بنده ادبیات آذربایجان و ترکمنی در این اثر به هم می رسند. این کتاب به دنبال همگرایی و مودت شیعه و سنی است. پیشنهاد میکنم که به زبان فارسی و ترکی  ترجمه شود. در بخش دیگر همایش مخی ایری هنرمند نام آشنای بندرترکمنی داستانی را در باره حضرت علی و حسین با نوای دوتار روایت نمود که تنوع خاصی به مجلس داد.

در بین برنامه های این همایش، شاعران محمد شیرمحمدلی و نعمان نظری قوجق اشعار خود را دکلمه کردند.همچنین شریفه جرجانی بانوی جوان ترکمن داستان را در مورد امام حسین و حادثه کربلا قرائت کردند. درانتهای مراسم موسی جرجانی نفرات برتر ین همایش را به شرح ذیل اعلام کرد:

بخش مقاله ، داستان ، خاطره :

نفر اول: دکتر اراز محمد  سارلی از گرگان

نفر دوم: دکتر ستار بردی فجوری از گرگان

نفرات سوم : لطیف ایزدی از مراوه تپه  و  شریفه جرجانی از گرگان

بخش شعر

نفر اول: محمد شیرمحمدلی از آق قلا

نفر دوم: نعمان نظری قوجق از نگین شهر

نفر سوم: عبدالخالق آدمی از اینچه برون

بخش نقاشی و طراحی :

نفر اول: آی سن رئوفی از گنبد

نفر دوم: الهه یوسفی از گرگان

نفرات سوم: دو خواهر و برادر مائده و محمد رسول نظری از گرگان

پایان بخش این مراسم اهدای لوح تقدیر و جوایز به نفرات برگزیده این همایش بود که توسط دکتر حق شناس ، دکتر عبدالحی آخوند میرزاعلی، دکتر خانم کشمیری و احمد گلچین به برگزیدگان اهدا گردید. پایان بخش مراسم عکس نمادین و گروهی نفرات برگزیده و تجلیل شدگان و داوران و متولیان همایش و مسئولین حاضر در مجلس بود.

در این مراسم در حرکتی ارزشمند از ماتی  آخوند حبیب لی پدر دو شهید آق قلایی و خانوده دو تن از شهدای خدمت سیل در گمیشان ، شهید نیسانی و جهانی تقدیر به عمل آمد. مجری این مراسم بشیر خرمالی مدیر بخش ترکمنی رادیو گرگان بود که در بین برنامه ها عبارات، جمله ها، اشعار زیبا و پرمعنایی از مختومقلی و دیگر بزرگان در باره امام حسین را به زبان فارسی و ترکمنی دکلمه می کرد.

داوران همایش امام حسین و عاشورا  در زبان و ادبیات ترکمن را سه تن از چهره های شاخص فرهنگی ادبی ترکمن صحرا ، منصور طبری رئیس انجمن میراث گنبد، رحمانقلی توماج منتقد و شاعر آق قلایی و یدالله صحنه رئیس انجمن آینای آق قلا  بر عهده داشتند.گفتنی است انجمن ادبی آینا شهرستان آق قلا ، اداره کل فرهنگ و ارشاد استان گلستان ،موسسه فرهنگی پیام سرو گلستان متولیان این همایش بودند.

در حاشیه چه گذشت :

امانقلیچ شادمهر نماینده گنبد که گفته میشد به مراسم خواهد آمد و برایش وقت سخنرانی تعیین شده بود در این همایش حضور نیافت.

همایش امام حسین و عاشورا با ۴۰ دقیقه تاخیر شروع شد.

در غیاب عبدالخالق آدمی نفر سوم شعر، از طرف او فرهاد قاضی جایزه را دریافت کرد و در نبود یدالله صحنه رئیس انجمن آینا از طرفش صالح سخایی جایزه در دریافت کرد.

برخی از خبرنگاران و فعالان رسانه و مطبوعات از جمله : حمید میرزاعلی، لقمان میرزاعلی ، روح الله کلانتری ، مسعود کاظمی ، رستم جرجانی ، عاشوراتکپور،عاشور رئوفی، نورمحمد دانشمند، زلیخا کرو . . در مراسم حضور داشتند.

برخی از شخصیت های فرهنگی ادبی همچون عبدالرحیم نیازی ساعی نیر در همایش حضور داشتند.

برخی ها به همراه خانواده حضور یافته بودند.

از میهمانان و حاضرین با شیرینی ترکمنی پشمه و آب معدنی پذیرایی شد.

برخی از زنان و مردان ترکمن با لباس زیبای سنتی حضور یافتند .

مسئولین تالار ارشاد به ویژه حسین ضمیری وهمکارانش تلاش مجدانه ای داشتند.

نماز عصر و مغرب توسط برخی از حاضرین اقامه شد.

نقاشی دختر عاشور رئوفی فعال فرهنگی ادبی گنبدی بعنوان اثر برتر انتخاب شد.

زیباترین قسمت مراسم دیدارهای چهره به چهره فعالین فرهنگ و ادب بود که بخاطر محدودیت کرونایی ماهها بود که همدیگر را از نزدیک ندیده بودند.

لطیف ایزدی / ۱۷ مهر ۹۹