از قوانین موضوعه تا خیابان گردانی اراذل و اوباش / بخش۱

پایگاه خبری اولکامیز- احمد ایگدری*: جرم شناسی از جنبه جامعه شناختی به بررسی و مطالعه ی جرم می پردازد از نظر روان شناسی توجه ی ویژه ای به مجرم بعنوان موجود ناسازگار، ناسالم و بیمار دارد و از جهاتی دیگر جرم را بعنوان پدیده ی اجتماعی در نظر میگیرد که معلول علل و عوامل فردی و اجتماعی است.

اگر چه با نگاه و افق وسیع تری میتوان جرم شناسی را مجموعه ای از عوامل فوق بعلاوه ی پارامترهایی چون درمان مجرم و راههای پیشگیری از ارتکاب جرم  و مبارزه علیه بزهکاری و لزوم شناخت قربانی بزه نیز دانست.

اگر چه این امر را نیز باید اضافه کرد که به دلیل دخیل بودن علوم مختلفی چون زیست شناختی جنایی، جامعه شناسی جنایی، روان شناسی و…..ارایه تعریفی دقیق و جامع از جرم شناسی که تمام مفاهیم کلی آن را در بر بگیرد با مشکل روبرو کرده است.

از زمان طرح مکاتب انسان شناسی یا زیست شناسی جنایی لومبروزو تا مکتب دفاع اجتماعی جدید مارک آنسل در طول مسیر تاریخ تحول جرم شناسی، تلاش جرم شناسان حول محور باز پروری و بازگرداندن مجرمین به جامعه و اعاده ی نظم اجتماعی و حقوق خصوصی اشخاصی بود که مورد تعدی و تجاوز ناشی از جرم قرار گرفته بود، متمرکز شده است. تحولاتی که در آن مجازاتهای سخت و سبعانه جسمی و بدنی تا اقدامات تامینی و تربیتی قرار می گیرد.

اگر چه هدف اصلی و اوّلیه جرم شناسی را در #پیشگیری از جرم ، اصلاح مجرمین و مبارزه با بزهکاری می توان خلاصه کرد.

اهدافی که علاوه بر نظارت بر پدیده ی جرم ، مجرم و شناسایی علل و عوامل جرم با داشتن توجه و نگاه ویژه ای بر سازمانها و ارگانهایی که قوانین مرتبط بر کنترل جرایم را تدوین می کنند، قابل تحقق است.

با توجه به قدمتی که حقوق کیفری نسبت به جرم شناسی که علم نوپایی است، دارد و با وجود اختلافات اساسی این دو علم  تاثیر حقوق کیفری بر جرم شناسی را نمیتوان مورد تردید قرار داد. بدین معنا که اگر چه محور اصلی هر دو علم جرم است، جرم شناسی افرادی را مورد مطالعه قرار میدهد که طبق مقررات حقوق جزا تعقیب و مجازات شده اند و از طرفی حقوق کیفری با ارایه آمار جنایی باعث طبقه بندی مجرمین می شود .

از طرفی توسعه ی جرم شناسی  باعث تحول بنیادین در روشهای حقوق کیفری شده و آن را از حالت انجماد و سخت قوانین به انعطاف پذیری و همگونی با عینیت پدیده ی بزهکاری تبدیل نموده است.

بطور اختصار حقوق جزا با تعریفی که از ماهیت جرم ، و مجازات هایی که با توجه به ماهیت جرم، مقرر می کند، شرایط تعویق و تعلیق مجازاتها و آیین دادرسی کیفری با وضع قوانین شکلی که بر نحوه ی رسیدگی به جرایم، صدور آرای ، طرق اعتراض به آرای، رعایت حقوق بزه دیده ، متهم و جامعه  دارد به کمک جرم شناسی می آید تا با اصول و موادی که در متن این قوانین و قوانین مربوطه ی دیگر وجود دارد جرم شناسی را در تحقق اهداف اصلی یاری دهد.

اصولی که مهمترین آنها اصل برائت، قانونی بودن جرایم و مجازاتها، اصل احترام به کرامت و حیثیت اشخاص، اصل تساوی متهمان در برابر قانون، تسریع در روند قضایی و رعایت حقوق شهروندی در قانون احترام به ازادیهای مشروع و حفظ حقوق شهروندی جزیی از انهاست.

*دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی

www.ulkamiz.ir