پایگاه خبری اولکامیز – امان محمد خوجملی: چادر کُمش دفه هر ساله در آق توقای محل تجمع اندیشمندان و متفکران و صاحب نظران ادبیات ترکمن است. یکی از محورهای بحث و تبادل نظر هم مختوم قلی فراغی است. حدود دو سال است حساسیتم به چادر کُمش دفه بیشتر شده است.
پارسال میان دو نفر از اساتید و محققان و مختوم قلی شناسان بزرگ ترکمن صحرا آقایان دکتر اراز محمد سارلی و آنه دردی عنصری بحثهایی صورت گرفته بود، گزارش آن را پارسال نوشته و منتشر کردم. دوستم ناز محمد یگان محمدی هم قول داده بود برای سال آینده در خصوص دیدگاههای اقتصادی مختوم قلی تحقیق و نتایج آنرا برای حضار قرائت نمایند.
ایشان گویا ایشان امسال با دست پُر نیز به جلسه آمده بود ولی بنا به دلایلی تا آخر جلسه نمانده چادر کُمش دفه را ترک کرده بود. بنده خودم در این خصوص خیلی متاثر شدم که چرا نتیجه یک سال زحمات خود را به ما ارائه نداده و رفته است. او در ابتدای جلسه به محدودیتها اشاره کرده بود ولی فکر نمی کردم معترضانه جلسه را ترک کرده باشد.
نمی دانم شاید هم ترک او معترضانه نباشد به خاطر کار دیگری رفته باشد. اگر ترک او معترضانه باشد دوستان اندیشمند باید سعه صدر بیشتری از خود نشان دهند چنین میدان سالانه را به این آسانی خالی نکنند. و آثار تفکر و اندیشه های خویش را از دیگران دریغ نکنند.
(۲)
امسال ابتدای جلسه عبدالرحمان اونق یکی از رمان نویسان معروف ترکمن صحرا ساکن بندر ترکمن اعلام کرد از ما سئوال می شود چرا فقط برای مختوم قلی فراغی مراسم گرفته می شود و دیگر شاعران ترکمن از چنین جایگاهی برخوردار نیستند. او از حاضرین پرسید آیا برای گرفتن مراسم به دیگر شاعران ترکمن صحرا موافقید؟ این سئوال با جواب مثبت حاضران روبرو شد و آنرا تایید کردند و برای دیگر شاعران نیز مراسم گرفته شود.
بنده هم در تایید سخنان مجری برنامه گفتم : این سئوال سئوالِ بسیار به جایی است. چون سرمایه های فرهنگی و معنوی ترکمنها تنها ماغتم غولی پراغی نیست. دیگران نیز هستند مانند ذلیلی و ماتاجی و مسکین قلیچ و عندلیب و کمینه و… این شخصیت ها هم طی مراسم های مختلفی برای مردم معرفی و شناسانده شوند بهتر است.
سئوال دوم این بود چندین ترجمه از شعرهای مختوم قلی به زبان فارسی منتشر شده است. آیا این ترجمه ها را خوانده اید؟ اگر خوانده اید نظرتان چیست؟ آیا درست ترجمه شده است؟ مختوم قلی را برای فارس زبانان درست شناسانده اند؟ فرهاد قاضی از گنبد به این سئوال پاسخ داد و گفت : «تاکنون ۵ ترجمه از مجموعه شعرهای مختوم قلی فراغی به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است. مترجمان آقایان عبدالرحمان دیه جی و آنه دردی عنصری و گنبد دردی اعظمی راد و عبدالحکیم ارازی و اسمائیل فرزانه هستند در مورد محتوای ترجمه ها نمی توانم قضاوت بکنم»
در ادامه آنه دردی عنصری هم به یک ترجمه اشاره کرد و بدون نام بردن از شخص مترجم گفت : « این ترجمه از بیخ و بن غلط است. اسم این را نمی شود گفت ترجمه و اعلام کرد ما باید بیش از دیگران به ترجمه حساس و مواظب باشیم افکار و اندیشه های مختوم قلی درست و مطابق گفته های خودش معرفی شود».
( ۳)
در ادامه عبدالرحمان اونق و عبدالقهار صوفی راد شاعر گنبدی اداره جلسه را به صورت مشترک بر عهده داشتند در بحث ترجمه سئوال جدیدی را مطرح کردند و گفتند روش ترجمه باید به چه سبکی صورت گیرد.
در پاسخ به این سئوال ناصر رهنما یکی از ترکمنهای ساکن بجنورد گفت:« دو نوع ترجمه وجود دارد ترجمه تحت اللفظی و ترجمه آزاد. ترجمه تحت اللفظی خوب نیست و شعر به صورت آزاد ترجمه شود بهتر است».
او برای تایید سخنان یک مثال از عربها و ترکمنها آورد و گفت: « عربها می گویند : اگر شتر دنبال خر راه بیفتد ناراحت می شود. ترکمنها می گویند : اگر اسب دنبال خر راه بیفتد ناراحت می شود. محتوای هر دو یکی است».
در این خصوص عبدالقهار صوفی راد گفت : « من ترجمه تحت اللفظی را قبول ندارم و ترجمه منظوم باشد بهتر است و چنانچه شعرهای مختوم قلی را در حد بزرگان شعر فارسی نتواند معرفی بکند همان بهتر که در قالب شعر نو یا نثر ادبی ارائه گردد». او در ادامه سخنانش به نقد اشاره کرد و گفت :« شعرهای مختوم قلی به صورت علمی نقد و بررسی نشده است».
در ادامه بحث ترجمه آنه دردی عنصری گفت : « ترجمه از زبانی به زبان دیگران منتقل کردن است. مترجم به زبان دو طرف تسلط کافی داشته باشد تا کار ترجمه را آغاز کند. ترجمه علم است. بعضیها هم گقته اند مترجم تئوری ترجمه را باید بداند در این زمینه کتابهای زیادی نوشته شده است». او در زمینه نقد نیز گفت : « نقد لازم است بدون نقد اندیشه و تفکر رشد نخواهد کرد».
در ادامه بحث ترجمه، دیگران نیز وارد بحث شدند و نظرات خود را بیان کردند. یکی از آنها قاقا خوزینی از کُمش دفه بود او گفت : « اگر کسی بخواهد کتاب مختوم قلی را ترجمه بکند بهتر است از روی نسخه آشور پور ترجمه کند. بعضی شعرهای ترجمه شده اصلا متعلق به مختوم قلی نیست».
(۴)
در بحث ترجمه، حاجی محمد قرنجیک از روستای قرنجیک شهرستان گمیشان یکی از اعضای شش نفره ترجمه کتاب مختوم قلی به ریاست موسی جرجانی گفت : « یک نفر ژاپنی با یاد گرفتن زبان ترکمنی، شعر مختوم قلی را به زبان ژاپنی ترجمه کرده است. وقتی ما این خبر را شنیدیم از خجالت آب نشده به زمین نرفتیم». در اصل او می خواست بگوید این کار ماست نه کار دیگران.
ایرج رمضانی مسئول اداره رسانه ای اداره کل ارشاد استان گلستان برای شرکت در مراسم مختوم قلی به آق توقای تشریف آورده بود او در چادر کُمش دفه نیز حضور پیدا کرد و در مورد بزرگان ادبیات گفت:« شعرهای حافظ و سعدی و مولانا و مختوم قلی سخن بزرگان ما هستند. در خصوص ترجمه هم گفت : ترجمه باید عمق داشته باشد. ترجمه شعرهای مختوم قلی تنها به زبان فارسی نباید محدود باشد و به دیگر زبانها نیز ترجمه و منتشر شود تا شعرهای او جهانی شود».
در ادامه صاحب نظران وارد بحث تاریخ تولد ماغتم غولی پراغی (مختوم قلی فراغی) شدند. ابتدا قاقا (آنه دردی) عنصری گفت : « مختوم قلی شناسان باید با مذاکره و گفتگو و ایجاد تفاهم بایستی به یک نتیجه واقعی تری برسند. ما تاریخ تولد مختوم قلی فراغی را از شعرهای او به دست بیاوریم. به عنوان مثال شعر یاغمر یاغدر سلطانیم در زمان خشک سالی سروده شده این خشک سالی میان سالهای ۱۷۲۲ تا ۱۷۲۵ اتفاق افتاده است. این خشک سال یک طول کشیده است».
در ادامه بحث آقای گلدی نظری در ارتباط با تاریخ تولد مختوم قلی فراغی نظرات خویش را مبسوط و مفصل توضیح دادند و امسال را ۲۹۷ مین سال تولد مختوم قلی فراغی دانستند.
(۵)
در ادامه بحث چادر کُمش دفه نوبت به آقای علیرضا رئیس دانا مدیر انتشاراتی نگاه رسید که از تهران به این مراسم تشریف آورده بودند. ایشان ضمن تقدیر و تشکر از برگزار کنندگان مراسم گفت : « من حدود ۱۵ سال است که به این مراسم دعوت می شدم ولی متاسفانه امکان مسافرت و دیدار با مردم ترکمن حاصل نمی شد، اما خوشبختانه امسال توفیق یار شد توانستم در این مراسم حضور پیدا کنم و آرامگاه مختوم قلی را از نزدیک زیارت نمایم. انشاءالله امیدوارم ترجمه فارسی کتاب مختوم قلی در موسسه انتشاراتی ما به نتیجه برسد و امکان مطالعه و آشنایی بیشتر با این شاعر بزرگ ایرانی برای همه ما فراهم شود. این کتاب را توانگری ترجمه و ویرایش آن را شمس لنگرودی بر عهده خواهند گرفت.
در چادر کُمش دفه طاهر سارلی نیز حضور داشتند. او در خصوص شعرهای مختوم قلی گفت: « مختوم قلی برای تمام قشرها خوراک فکری دارد. علم بخواهیم علم دارد و غیرت بخواهیم غیرت دارد. هر کس نیاز خود را می تواند از کتاب مختوم قلی بگیرد. ما نتوانستیم از خودمان دفاع نماییم. معلوم است که ما غیرت و شجاعت و شهامت مختوم قلی را نتوانستیم به مردم خودمان کامل منتقل کنیم. انتقال گنج های نهفته در کتاب مختوم قلی برای نسل جوان وظیفه ماست که چندان به آن توجه نمی شود. / کانال تلگرامی نویسنده
www.ulkamiz.ir
