گفتگوی اختصاصی مجله ترکمن دیار با دکتر یاشا مخدومی رئیس انجمن رادیو آنکولوژی ایران – قسمت اول
اقتصاد سلامت دغدغه ماست / فقر فرهنگی و سواد را عامل اصلی معضلات می بینم
پایگاه خبری اولکامیز – لطیف ایزدی: نسیم می وزید. بلبلان آواز می خواندند. صحرا گلگون شده بود و بهار سلام می داد. با هماهنگی دوست شاعرم احمد شاهسواری در خانه صفایش با دکتر یاشا مخدومی رئیس انجمن رادیو آنکولوژی ایران دیدار کردیم. گپ و گفت صمیمی با پزشک نامدار ترکمن در ایام نوروز برایم اتفاقی شیرین و مبارک بود. دکتر مخدومی مردی فروتن وعالم که بزرگان خراسان را فرایاد می آورد. وی یکی از چهره های شاخص علمی دانشگاهی ترکمن صحراست که سالها در مشهد طبابت می کند و به بهانه عید نوروز چند روزی به شهر و دیارش آمده بود. دکتر یاشا شیفته مطالعه و دلبسته فرهنگ، زبان و ادبیات ترکمنی است. با وجود اینکه دور از سرزمین آبا و اجدادی اش به سر می برد ولی زبان ترکمنی را زیبا و مسلط تکلم می کند. وی علاوه بر رشته تحصیلی خود، درعلم زبان شناسی هم صاحب نظر می باشد. گفتگوی مفصل و متنوع ترکمن دیار با دکتر یاشا مخدومی را با هم می خوانید:
آقای دکتر، از حال و هوای بهار و نوروز در ترکمن صحرا صحبت کنید؟
نوروزهمیشه هیجان آوراست. بهار طبیعت است. فرصتی است که با دغدغه کمتر، بتوانیم مسافرت بکنیم. اولین جایی که من می آیم همیشه وطن است. معمولا همه کسانی که ساکن گنبد هستند به شهرشان برمی گردند. گنبد در نوروز حال و هوای دیگری دارد.
در ماه مبارک رمضان هستیم. روزه چه فوایدی برای روزه داران دارد؟
نکته اول اینکه نباید دنبال این مسئله باشیم که همه دستورهای مذهبی با علم پزشکی مطابقت کند. وقتی یک مذهبی را پذیرفتیم تمام مسائل آن مذهب را باید بپذیریم. حال دلایل شاید علمی هم داشته باشد. روزه داری در کسانی که بیماری های ناشی از پُرخوری دارند خیلی کمک می کند. سلامت روحی که با روزه حقیقی که در ذهن اتفاق می افتد باعث میشود که انسان به سمت بهتر شدن هم از نظر فکری، استرس ها حرکت می کند مسلما چیزهایی که ناشی از پُرخوری است یک مقداری بهتر میشود البته لزوما روزه به این معنا نیست که همه بیماری ها را خوب می کند، نه اینگونه نیست. در خیلی از بیماری ها باید داروها به موقع مصرف شود یا نوع تغذیه خاص رعایت شود ولی در خیلی از بیماری ها کمک کننده هست.
« یاشا » به چه معناست و چه کسی این نام را بر شما گذاشته است؟
« یاشا » نام ترکمنی است به معنای زندگی کن. از نظر دستوری فعل دعایی است. این اسم را مادر مهربانم بر من گذاشته است.
در باره طایفه مخدوم کمی توضیح دهید؟
بحث طایفه شناسی، بحث پیچیده ای است. ما از طایفه مخدوم هستیم و بین جعفربای ها بودیم. ریشه و تبارشناسی این که مخدوم ها چگونه بین طوایف مختلف حرکت کردند و پخش شدند و جزئی از آن طایفه در آمدند بحث زیادی می طلبد. در ترکمنستان در چند منطقه مثلا گوگ تپه ، قره جه قلا، حسن قلی، بالکان ، نفت داغ مخدو م ها هستند. ما از اهالی کوموش دپه هستیم
اولین پزشک داروساز زن ترکمن
از مادر مهربانتان دکترعایشه مخدومی که از تحصیلکرده های قدیمی ترکمن صحراست سخن بگویید؟ متولد چه سالی است و مدرک دکترایش را از کجا گرفته است؟
مادرم متولد ۱۳۲۴ شمسی است. قبل از وی پزشک بوده ولی دکتر داروساز نبوده. مادرم اولین داروساز ترکمن صحراست. مدرک دکترایش را در سال ۱۳۴۶ از دانشگاه تهران گرفت.
اولین بانوی پزشک ترکمن چه کسی است؟
دکترمهین دخت گرگانی نخستین پزشک زن ترکمن است. او در سال ۱۳۳۷ تخصص زنان و مامایی خود را دریافت کرد.
درآن سالها فضای بسته و سنتی حاکم بود و ترکمنها تحصیل دختران را بر نمی تابیدند چطور شد که مادرتان ادامه تحصیل داد و به دانشگاه رفت؟ پدربزرگ مادری سرهنگ الیاس مخدومی قاضی ارتش بود و در تهران خدمت میکرد. پدربزرگ پدری ام خدر مخدومی کاپیتان کشتی بود و بین کوموش دپه ، انزلی، باکو و آستاراخان به دریانوردی و تجارت می پرداخت. آنها با دنیا در ارتباط بودند همین مسئله باعث شد که فرزندانش را برای تحصیل تشویق و ترغیب کنند.
آقای دکتر از تحصیلات خود بگویید؟
مخدومی: من دیپلم را در گنبد گرفتم. سال اول دبیرستان را در فراغی و پس از آن در مدرسه احمدقلی که بعدها به ابوحنیفه تغیرنام یافت درس خواندم. پس از آن به دانشگاه رفتم. پزشکی عمومی را از مشهد گرفتم و بلافاصله وارد تخصص شدم و تخصصم را سال ۱۳۷۳ تمام کردم و به عنوان عضو هیئت علمی به مدت ۵ سال در دانشگاه علوم پزشکی تبریز خدمت کردم. بعد از آن ۲ سال در ارومیه بودم. قبل از من پزشک نداشتند. تبریزهم بودم قبل از من یک پزشک هندی فعالیت می کرد بنابراین بنده اولین پزشک ایرانی هستم که درتبریز در درمان بیماران سرطانی در قسمت رادیو تراپی و شیمی درمانی و رادیو انکولوژی مشغول فعالیت شدم. بعد ازآن اولین پزشکی بودم که مرکز رادیو انکولوژی ارومیه را راه انداختم . سال ۱۳۸۰ برگشتم دانشگاه مشهد.
در دانشگاه های مشهد تدریس می کردید؟
هم تدریس بود هم کار . سال ۸۰ که برگشتم مشهد به خاطر اینکه مطب باز کنم از هیات علمی خارج و پزشک درمانی شدم در دانشگاه علوم پزشکی مشهد و معادل علمی شدم.
کمی در باره تخصص تان توضیح دهید؟
تخصص رادیوتراپی آنکولوژی اسم جدیدش رادیو آنکولوژی و کلیه درمانهای غیر جراحی سرطان شامل رادیوتراپی و شیمی درمانی سرطان ها
دوره های خاص الکترو کموپوریشن و رادیو فرکونسی ابلیشن و آنالیز کامپیوتری سلولهای سرطانی دارم
فوق تخصص هم گرفتید؟
خیر.
چرا؟
برای فوق تخصص فرصت نشد چون تخصص من مورد نیاز بود. از طرفی یگر فوق تخصص ما در ایران نبود در کشورهای خارجی هست نتوانستم فوق تخصص بگیرم برخی کورس های خاص را گذراندم
وجود تابلوهای زیبا در باب فرهنگ ترکمن در مطب شما، دیدنی است. چه شد که این تابلوها را گذاشتید؟
در مورد فرهنگ و آداب و رسوم ترکمن سوژه به یکی از نقاشان آذری دادم برام کشیدند. این ها را بصورت تابلو در آوردم و در مطب گذاشتم تا بیماران وقتی وارد مطب می شوند احساس نزدیکی با آن فضا را داشته باشند
تز دکترای شما چه بود ؟
تز دکترا ی من راجب اندازه گیری کلسترول بود به روش آنزیماتیک. تز دوره تخصص من هم به اصطلاح کامپیوتری کردن محاسبات کار رادیو تراپی بود که امروزه خیلی خوب داره انجام میشه که قبلا دستی بود. کارهای اختصاصی خودمان بوده در واقع.
با کدامیک از پزشکان و شخصیت های ترکمن ارتباط دارید؟ در صورت امکان اسامی شان را بگویید؟
با اغلب پزشکان گنبد آشنایی و ارتباط دارم.
خیلی ها هستند دکتر عبدالحمید سارلی، دکتر سلیمان علاقی، دکتر داوود مظفری، دکتر ورشی، دکتر حکیم عبادتی همکلاس خود من بود ، دکتر صمد غراوی و . . . خیلی ها مرتب با من در ارتباط هستند به دلیل اینکه بعضی امکانات اینجا نبوده برای ادامه بیماری مریض شان را به مشهد می فرستند.
ادامه دارد
منبع – ماهنامه ترکمن دیار – شماره ۲۱ فروردین ۱۴۰۳
www.ulkamiz.ir
درود بر شما.
مصاحبه با دکتر یاشا جان که نوجوان کوچک و پرتلاش بود را بیاد دارم. ایشان برادر کوچک دوستم دکتر چنگیز مخدومی متخصص آبزیان هستند مصاحبه جالب و خواندنی بود. ممنونم از شما.
محمد کریم متقی- موزه هنر فرالین دانشگاه ویرجینیا