پای وعظ حاجی آخوند

پایگاه خبری اولکامیز – عبداللطیف ایزدی: نیمه های دی ماه چند روزی در زادگاهم اقامت نمودم و از هوای آن سرمست شدم.  برای اولین بار با عموی مذهبی ام برای استماع سخنان حاجی قربان آخوند قرنجیک ( حاجی مخدوم ) واعظ مشهور غرب ترکمن صحرا و اقامه نماز جمعه به روستای قرنجیک خواجه خان رفتم. از دوگونچی تا مقصد مورد نظر بیش از ۱۰ کیلومتر  راه نبود.

روستایی بزرگ با سه محله قدیمی 

روستای قرنجیک خواجه خان بنا به گفته حاجی محمد قرنجیک، در دهستان قزل‌آلان، بخش گلدشت شهرستان کوموش دپه واقع است. نزدیک به ۴ هزار نفر جمعیت دارد و از سه محله قدیمی؛ نظر آخوند، قربان آخوند و مختومقلی تشکیل میشود.   ۱۲ مسجد دارد که در دو مسجد آن به نام های نظر آخوند و قربان آخوند نماز جمعه اقامه می شود. نماز اعیاد هم در محله نظر آخوند برگزار می گردد.

این عضو شورای روستا که  خود اهل قلم و صاحب چند اثر مکتوب در زمینه فرهنگ و ادبیات می باشد در پاسخ به سئوالم در باره وجه تسمیه روستا گفت: در زمان های قدیم مردی فقیر، ساده و بی غل و غش به نام خوجه در اینجا زندگی می کرد که مردم از باب تکریم و احترام به او خوجه خان می گفتند. در زمان رضا شاه به هنگام تقسیمات اراضی، زمین های روستا را به نام قرنجیک خواجه خان نامگذاری کردند. به همین علت نام روستا خواجه خان گفته شده است.

حوزه ای شبیه به مدارس دینی بخارا

حوزه علمیه سراج الدین قرنجیک در سال ۱۳۵۰ به همت قربان آخوند کسلخه تاسیس شده است. این حوزه در سال ۱۳۸۴ توسط خیر و نیکوکار آق قلا آق جان حاجی آل جلیل تجدید بنا شده است. بعد از وفات قربان آخوند کسلخه ( قرنجیک ) مدیریت حوزه را فرزند خلف وی حاجی مخدوم بر عهده گرفت و راه پدر تداوم بخشید. در حال حاضر نزدیک به یکصد نفر طلبه  در این حوزه مشغول تحصیل علوم دینی هستند. ساختمان حوزه آجزنما است و نمایی زیبا دارد. شبیه به حوزه حنفیه گنبد می باشد که هر دو از نقشه مدارس علوم دینی بخارای شریف اقتباس شده است.

حضور پر تعداد نمازگزاران از روستاهای دیگر

یکی از نقاط قوت و جالب توجه برپایی نماز جمعه در قرنجیک قربان آخوند، حضور پرتعداد نمازگزاران از آق قلا و روستاهای اطراف می باشد. در این باره با چند تن از نمازگزاران گفتگو کردم و از آنها پرسیدم چرا با وجود اینکه می توانستید به مکان نزدیکتری برای ادای نماز جمعه بروید به اینجا ( مکان دورتر ) آمده اید؟

حاج یعقوب ایزدی، فرهنگی اهل روستای دوگونچی که با فرزند جوان و دانشجویش به این مکان آمده است گفت: اینجا معنویت خاصی دارد. از موعظه حاج آخوند بهره مند می شوم. کلام و رفتارش جذبه دارد. فصیح و بلیغ سخن می گوید. سطح علمی بالایی دارد. سخنانش تکراری نیست بلکه نو و تازه است. هر وقت می آیم نکته ای یاد می گیرم و بر علم و معرفتم افزوده میشود. حتی سخنانش را در دفترچه می نویسم و ثبت می کنم و به خانواده ام انتقال می دهم.

ارازقلی توسلی از روستای شورحیات آق قلاست. مرا می شناسد و با محبت از پیشانی ام می بوسد و میگوید مجله ترکمن دیارت را  تهیه کردم و مطلبت را خوانده ام. شادمان شدم و تحسینت گفتم. یگن اینجا را چطور پیدا کردی؟ این مکان تبرک است. حاجی مغصوم زیبا و پرمعنا سخن می گوید. واقعیت های جامعه را بر زبان می راند. حرف حق را بیان می کند و اهل ملاحظه کاری نیست.

حقی دده هوزی که با موتور سیکلت از روستای آغزی بیر  آمده است و باید برای رفت و برگشت ۷۰ کیلومتر راه را طی کند اظهار داشت: سخنرانی حاجی اخوند در دلم می نشیند سعی می می کنم آنچه می شنوم به دیگران انتقال دهم حتی در بین دوستان فارس زبان هم آنها را می گویم.

ناصر قاری ایری که امام جماعت مسجدی در بندرترکمن است در پاسخ به سئوالم علت حضور خود را اینگونه بیان می کند: عازم  گنبد بودم که برای ادای نماز جمعه به اینجا آمدم البته جاهای دیگر هم بود ولی اینجا را بهتر تشخیص دادم چرا که  سخنان حاجی مغصوم جذاب و مایه پند و عبرت است و برای جامعه مفید می باشد. کلامش بخاطر تقوایی که دارد در مخاطبان تاثیر می گذارد. از افراط و تفریط بر حذر است. کلامش معتدل است. از فنون سخنوری نظیر شعر ، حکایت و . . بهره می گیرد. در کنار همه اینها حاجی آخوند اهل مطالعه است.

خوشه هایی از خرمن سخنان الحاج حاجی قربان آخوند قرنجیک

 آغاز جذاب با بیان این شعر : 

ای که با نامت جهان آغاز شد / دفتر ما هم به نامت باز شد

دفتری کز نام او زیور گرفت / کار آن از چرخ بالاتر گرفت

 سخنان مهم دیگر : جدل مایه نابودی خانه و جامعه دانست.

 ابلیس و آدم گناه کردند. ابلیس تکبر ورزید و از درگاه خدا رانده شد ولی آدم و حوا از  خطای خود توبه کردند و تواضع پیشه نمودند و خداوند به آنها لطف و مرحمت کرد.

پشت دیوار صدقات و عبادات و حج خود پنهان نشویم و از کبر و غرور در عبادات دوری کنیم. عبادت با تکبر و غرور بدتر از توبه از گناه همراه با تواضع و فروتنی است .

اهل مجادله زیاد حرف می زند. حضرت عمر ( رض ) می گوید من از کم حرفی ضرر نکشیدم اما از پرحرفی ضرر دیدم.

تحمل ناراحتی خود بهتر از سلب آسایش دیگران است این را به نقل از عالمی بر زبان راند .

وقتی به کسی ظلم می  شود نباید سکوت کنیم از حق دفاع کنیم ولی جدل نکینم

برخی دین فروشی می کنند. برخی قسم دروغ می خورند. برخی از آنچه خبر ندارند حرف می زنند. از این گونه انسانها  نباشیم.

خداوند متعال در سوره نحل شیوه مجادله خوب را به ما می آموزد:

ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِیلِ رَبِّکَ بِٱلۡحِکۡمَهِ وَٱلۡمَوۡعِظَهِ ٱلۡحَسَنَهِۖ وَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِی هِیَ أَحۡسَنُ

(اى رسول ما خلق را) به حکمت (و برهان) و موعظۀ نیکو به راه خدایت دعوت کن و با بهترین طریق با اهل جدل مناظره کن (وظیفۀ تو بیش از این نیست) / الهی قمشه ای

آیا با خود اندیشیده ایم مردم چرا  ما را  نمی پسندند؟ دلیل اول بخاطر خودبینی است. باید با خودشناسی از خود بینی رها شویم. با زور نمی توان بر دلهای مردم نفوذ کنیم.

از دروغ بپرهیزیم. حتی به کودکان هم دروغ نگوییم. دروغگو به بهشت نمی رود. مختومقلی ایشان میگوید:

مرد اوغول دیر ایله یازسه دسترخان / جهد ادیب یالان سوز آیدیجی بولما

خود را برتر از دیگران حساب نکنیم و از برتری جویی بپرهیزیم. اقبال لاهوری در این باره می سراید:  

تو ای کودک منش خود را ادب کن / مسلمان زاده ئی ترک نسب کن

برنگ احمر و خون و رگ و پوست / عرب نازد اگر ، ترک عرب کن

خوانش شعر ( سانگا پیدا برمز پس پال بولماسه )  سروده ملا جبار توماج شاعر کناره های دریا از روستای دهنه حسن ختام کلامش بود.

خطبه ترکمنی

پس از وعظ و اندرز و تعلیم دین، یکی از خطبه ها  را همراه با ترجمه ترکمنی بیان کرد که جذابیت خاصی داشت.

یاد بزرگان 

پس از اتمام نماز جمعه یکی از نمازگزاران که در صف اول نماز نشسته بود با لحن و صدایی زیبا قرآن را قرائت کرد و دعا کرد. در دعایش از سه روحانی بزرگ منطقه؛ نظر آخوند ماهری، قربان آخوند، بای محمد آخوند و پسام ایشان ( پوسالاق ایشان ) یاد کرد.

دیدار با معلم قدیمی

بعد از پایان نماز جمعه از مسجد بیرون رفتم و با معلم قدیمی ام دیدار نمودم. این اتفاق برایم شیرین و خاطره انگیز بود.  بیش از  ۳۰ سال است که استاد سیدالله قرنجیک را از نزدیک ندیده بودم. دورانی که در دبیرستان مطهری آق قلا تحصیل می کردم ایشان دبیر فیزیک ما بود. با تأنی و آرامش خاصی درس میداد. قبلا جوان و پرنفس بود ولی اکنون پیر  و پخته شده بود. عمامه ای بر سر داشت و جامه بلند پوشیده بود ولی باز هم مثل گذشته تبسم بر سیمایش نمایان بود. وی اخوی بزرگ حاجی آخوند بود.

ذکر خاطره

یادم نمی رود در آن سالها ( اوخر دهه ۶۰ ) به جراید و نشریات علاقه داشتم. پدرم به خانه روزنامه و مجله می آورد و من هم می خواندم. روزی برای خرید روزنامه به دکه مطبوعاتی آق قلا رفتم. به پیشخوان دکه نگاه کردم و مشغول دیدن تصاویر و خواندن تیترهای روزنامه ها بودم که آقای قرنجیک نیز همان زمان آمد. مرا که شاگردش بودم شناخت و شادمان شد و گفت متاسفانه روزنامه های همه واقعیت ها را نمی نویسند و گاهی راست و دروغ را با هم قاطی می کنند. مطبوعات بیشتر به سیاست می پردازند و سیاست هم به دروغ و نیرنگ آغشته است و به کسی رحم نمی کند چرا که گفته اند سیاست پدر و مادر ندارد. آن رمان حرف های استاد را نمی فهمیدم ولی بعدها با توجه به اینکه فعالیت رسانه ای و سیاسی روی آوردم و دستی در آتش داشتم دریافتم که حرفهایش درست بود.

www.ulkamiz.ir

.