گزارش ۵۹ مین نشست انجمن جیحون – بخش دوم ( پایان )
پایگاه خبری اولکامیز – آنادردی کریمی: پس از اقامه نماز و پذیرایی، بخش دوم برنامه انجمن جیحون آغاز شد. عده‌ای از حاضرین در این بخش از برنامه شرکت کردند.
عبدالرحمان اونق، داستان و رمان‌‌نویس مطرح ترکمن، از آقای نورقلیچ فداکار بخاطر تحقیق و سخنرانی‌شان سپاسگزاری کردند. ایشان بر اهمیت ویراستاری تأکید داشتند و گفتند که ویراستاری یک تخصص است و باید کتاب‌های نگارش شده حتماً ویرایش شوند تا با کیفیت بهتر به بازار نشر راه یابند. ایشان در این ارتباط از کریم قربان نفس شاعر معروف ترکمنستان نام بردند که از ویراستار شعرهای خودش تقدیر و تشکر کرده بودند.
حاجی مراد آق، شاعر و عضو هیئت مؤسس انجمن شعری خواندند. در اینجا متن شعر ترکمنی ایشان را به زبان ترکمنی می‌آوریم.
قاناحات…
بتر یوقار یوقاردا – دال، گوزلریم
ینگیندن یر برسه، بیرجه نانگئش‌لئق
یورگمینگ کشبینی چیتسم اوجئنا-
یوواش یوواش آچسام گوزل تانئش‌لئق
شول ینگی سئلاندا مانگلانئنگ دِرین-
هر گِزِگ بیلنیگ سیز، بِیگه‌لر اورنئم
دامارنئنگ اورغئ سئن ساناب غوشاردان
هر تئپ – تئپ یئلغئرئب یئغنانماز اِرنیم
بتر یوقار- یوقاردا دال، گوزلریم
شول اوز آیتیانئما بولایسام مئهمان
ساچاقدا سیلاغئم، بیر توققا گولکی –
غانددان دولی سویگی، بیر دووویم آسمان
هاولئقماچ عاصرمئنگ تئقلشئغئندا
ماقصادا آشماغا مهرئبان تاپسام
آسمانئنگ یوللارئن تیز گچمگ اوچین
غانگراق کیرپیگلری، نردئوان تاپسام
اوتانجئم چوزمیار دیلینگ کوسسگین
« دیلنمگ ادب – دال » دیییار – دِرِجان،
غانا غانا گورمگ اوچین اوندا – دا،
عشقئندان یاغ آلئب دورسئن چئرا جان…
پولاد صوفی‌زاده نیز شعری را به زبان ترکمنی قرائت کردند. متن شعر ایشان را در ادامه ذکر می‌کنیم .
چاتریق‌‌داقی گؤررینگ
آلیس یول‌دان شهره یِتیب گِلشیمه
تؤکؤنیک‌سیز اوویا باتیب گِلیأردیم
یولونگ اوزاق‌لیغنی، کِسِه‌یین دییب
آیدیم اشدیب یاداولیغی ینگیأردیم
قابات گِلیب اوغریمدا بیر چاتریغه
ماشینینگ چِکیمنی کؤشِتدیم بیر آز
قزیل چئرا یاندی، یولی باغلادی
ذینیمه آیلاندی، ماخمال‌دی آواز
بؤتین اؤنسؤم بریب آیدیم هنگی‌نه
پورخان دؤیغی‌لارما، آغتاریب دِرِک
سازلاشیب هنگِل‌لأب آیدیم ساز بیلن
یایقاب‌دیرین باشمی، دؤیمازدان گِرِک
ایکی‌سانی یاش اوغلان‌لار، دنگیم‌ده
مانگا باقیب ییلغیردی‌لار، گؤرله‌شیب
بیری دییدی:
– عاشق اِکِنی یاش اولی!
باش بولایار، سۆیگی یادی‌نا دؤشیب..
دییدیم:
– چاقینگ راست‌دیر ائنیم، عاشق من
یؤنه، سؤزۇنگ هممه‌سی دأل، چاقلاما
-کیمه عاشق؟ هایسی ماغشوق تلبه‌سی؟
شونی بیلسنگ، تِلپک قوییان عاقلینگا.
دئمدی اوغلان، یؤزؤن ساودی یؤزؤمدن
ییلغیرشی، اِرنینده دونگدی‌دا قالدی
سؤز میدانی منگ اِرکیمه تابشیردی
آنگدی، اِنگک‌دشی، بی حالی دألدی.
عاشق من، سؤیگی‌دن یؤره‌گیم دوولی
عاشق من انسانا، سؤزؤم اؤسؤگ دأل
سؤیؤنیم گؤل‌یافراق‌دی، گؤرمه‌گی گؤزل
یأده، گأدیلمه‌دیک، آلما یانگاک دأل
هِنأره عاشق من، خاصصا آیدیما
دییب سؤز آچامدا، چم آراب یانگی
تئسگیندیریب دوولدی غولاغما بیردن
یِنگسه‌کی ماشینینگ دؤیدیریش جانگی
ائم اتدی‌لر، یاشیل چئرا، یئگیت‌لر
غول بولاشیب، ییلدیریم دی قوپدی‌لار
یِنگسأنی آغاردیب، چاتریغی تاشلاب
یانقی گؤررینگ‌دش‌لر، ایندی یوقدی‌لار
یولا دؤشدیم اؤز یانیم‌دان اوی‌لانیب
آدام کأته یِرسیز یانگا اوتولیار
هممه‌سی‌دأل البت، منگ‌ده سۆز‌لریم
بارلاسانگ بیر اووجی، سؤیگأ چاتیلیار.
سبحان سالاری‌نیا که از تربت جام تشریف آورده و در جلسه شرکت کرده بودند، گفتند: از صمیم قلب از انجمن ادبی جیحون به خاطر فعالیت‌ها و تلاش‌هایی که در زمینه فرهنگ و آداب و رسوم ترکمن انجام می‌دهند، تشکر می‌کنم. از آقای ولی محمد خوجه که مکانی را برای برگزاری جلسات انجمن در اختیار انجمن جیحون قرار داده‌اند و همچنین پذیرایی ایشان سپاسگزاری می‌نمایم و از آقای فداکار به خاطر سخنرانی جالب قدردانی می‌نمایم که ما را بیشتر با زندگی و آثار دولت محمد آزادی آشنا کردند. به راستی جا دارد که ما افرادی چون آزادی و دیگر شاعران ترکمن را از جنبه‌های مختلف بشناسیم.
فعال فرهنگی اهل تربت جام ادامه دادند: سال ۲۰۲۴ سال بسیار مهمی برای ترکمنان است. در این سال سیصدمین سال تولد شاعر بزرگ ترکمن مختومقلی فراغی در ترکمنستان برگزار خواهد شد. در ترکمنستان در این زمینه اقدامات بسیار مهمی انجام شده است و مجسمه بسیار بزرگی از ایشان ساخته‌اند و شعار سال جدید در ترکمنستان «پأهیم پایخاص عوممانی ماغتومقلی پئراغی.» بوده است.
در ضمن در تهران نیز در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور نیز جلسه‌ای در ارتباط با بزرگداشت مختوم قلی فراغی برگزار شد و عده‌ای از مشتاقان ترکمن هم شرکت داشته‌اند. متأسفانه تعداد بسیار کمی از ترکمن صحرا در این جلسه حضور داشتند. در این جلسه تندیس مختوم قلی فراغی را در آنجا نصب کردند وهمچنین از ترجمه چهار جلد کتاب توسط گروه مترجمان رونمایی شد. پیام وزیر ارشاد هم قرائت شد. رایزن فرهنگی ترکمنستان هم سخنرانی کردند.
حکیم بهرامی هنرمند و شاعر نیز مطالبی را مطرح کردند و گفتند که انجام هر کاری انتخاب ما است. شرکت در این جلسه نیز بخاطر انتخاب ما است. ما باید انتخاب خود را زیبا کنیم و یا به بیان دیگر انتخاب‌های زیبا داشته باشیم. ایشان در ادامه شعری را هم قرائت نمودند.
در ادامه آقایان جبار قلی مارامایی، قربان‌جان سحرخیز و محمدرضا بهلکه شعرهایی را قرائت کردند.
عبدالصالح محرمی نیز از برگزاری جلسه سپاسگزاری کردند و برای حضار و دیگر دوستان آرزوی سلامتی نمودند.
آنا دردی کریمی ضمن اشاره به اهمیت ثبت گزارش هر جلسه، تأکید داشتند که چه بسا در آینده پژوهشگرانی علاقمند باشند که درباره فعالیت‌های فرهنگی انجمن‌های ترکمن در ایران کتاب و یا پایان‌نامه و رساله بنویسند. مسلماً این گزارش‌ها می‌تواند برای آنان بسیار بسیار مهم باشند. به نظر ایشان باید دوستان انجمن جیحون در این راه سعی کنند و گزارش‌های هر جلسه را در آرشیو خود داشته باشند.
کریمی در ادامه کتاب جدید پژوهشگر ترکمن جناب آنادردی عنصری با عنوان «دو چهره‌ی مختومقلی» را به اختصار معرفی نمودند.
آقای فرهاد قاضی نایب رئیس انجمن ادبی جیحون و مدیر جلسه با با قرائت دو بیت شعر از عبدالخالق آدمی سخنان خود را آغاز کردند: «شو گیجه اوندولماز دوستلوق گیجه‌سی/
آیراتین دیر گیجه‌لرینگ نیجه‌سی/ شیله گیجه بولوپ دورسا المدام/ ییگیت بولار آدام‌لارینگ قوجاسی». ایشان در ادامه از آقای عاشر رئوفی که زحمت کشیدند و مجری این جلسه بودند از صمیم قبر سپاسگزاری کردند و همچنین از عزیزانی که در این جلسه حضور داشتند قدردانی نمودند. از آقای فداکار به خاطر ارائه خوب سخنرانی سپاسگزاری نمودند و از حاجی ولی محمد خوجه، حاجی مراد آق و آنادردی کریمی به خاطر مشارکت و همکاری در برگزاری جلسه تشکر نمودند.
عاشر رئوفی فعال شاعر و فعال فرهنگی که با اجرای خوب خودشان در نقش مجری، شکوه خاصی به جلسه بخشیدند، دو شعر از سروده‌های خودشان را قرائت کردند.
انه دیلیم
اؤورتدینگ سویجی دیلده
اؤورندیم پله پله
تاینگ یوق باغچا گولده
قوانجیم انه دیلیم
تاپدیم سنی زماندان
شک شبهه‌سیز گماندن
پایم بردینگ ایماندان
قازانجیم انه دیلیم
اؤورندیم من کوپ کلام
اوغرونگدا بولیب غلام
قوللینگدا یورار بالام
دایانجیم انه ایلیم
چؤره‌گه دیسمده نان
قره‌ویلا نگهبان
ساقلا کؤپ سؤزدن آمان
اینانجیم انه دیلیم.
شهرات
آداملار آد بیلن یاشاجاق بولیار
یونه آدی کیم برملی آداما
کألر شول بریلن آدا مناسیب
کألنگ آدی یونه کیجه آدالما
اللی کتاب یازان قوجا شاهیرا
بریلمأندیر هنیز آلمالی آدی
بیر کتاب یازمادیق باشغا بیر آدام
قازانیب دیر بیر هایباتلی شهراتی
کألر آلیب بیلمأن آلمالی آدین
اؤزی بیلن أکیدنمیش مزارا
کألر باشغالارینگ آلان شهراتین
آلیب قویمیش، اول آدامی آزارا
اؤزگأنگ زحمتیندن آد آلماسینلار
هرکیم زحمت چکیب قازانسین بیر آد
آدلی‌لار آیاقدا هیچ قالماسینلار
زحمتینه گورأ قازانسین شهرات
ناز محمد یگن محمدی مطلبی با عنوان «ایل شاهیری ارازمحمد ارازنیازی نینگ
دؤرهدیجیلیگی حاقیندا» را به زبان ترکمنی قرائت کردند:
توٌرکمنینگ ادبیات تاریخی نینگ کاروانینده هاتار- هاتار اوُلی عارفلار، شاهیرلار اؤتوٌپدیر. شؤلارینگ آراسیندا چپر شاهیرلار، یازیجی‌لار یؤریته دنیأ قاراییشلاری بیلن، اؤرونلاری، آیراتین سایلانیار. ارازمحمد شاهیر، سؤیگی، غریب‌لیق، ایش، زحمت، ایلی سؤیمک، آرقالاشماق، ظلم هم عدالت اوُغروندا، پایاما فورمیندا انچمه سوسیال تنقیدی قوشغیلاری دوٌزوٌپ، سایلانان یازیجی‌لارینگ هاتاریندا اورون توُتیار.
فکرینده، اویوندا گچیأن ییتی دوٌشونجهلری، قین‌چیلیق لاردان یؤنه تفاوت‌سیز گچمک اونگا باشارتمایار؛ قوشغی دوٌزوٌپ ایل حاقینا هؤدوٌرلأپ، اینج آلمالی بوْلیار.
بییک شاهیرنگ «ماسان درهسینینگ قارلاواچ لاری» آدلی بیرینجی چاپ ایدلن اثرینده:
ارکین‌لیک، سؤیگی، ایل- گوٌن، مردلیک، یاراماز قیلیق- خاصیت، ایلایتا عدالت سیزلیق اوغروندا گوٌروٌنگ گیدیأر.
ایل-گوٌنوٌنگ یاشایشی‌نینگ چتین و اربت گچمگینه سبب بولیان، یازیقلی آدام‌لاری و شولارینگ قاتلاغینی کسگیر هم ییتی سؤزلری بیلن یانغینلی داغلاپ، دوٌگوٌن- دوٌگوٌن چیتیپ قوْشغی هالی‌سینی دوْقییار و ایل- حالقینگ بیلیم و دوٌشوٌنجهسی نینگ اؤسمگینه سبأب بوْلیار.
مرگِن شاهیر، اوْق- یایی‌نینگ کیرشینی گوٌیچلی بِرک چکدیریپ قارانگقیلیقلاری دؤرهدیأنلره قارشی آتیپ ظالملاری، سودخورلاری، دِرِکسیزلری آولایار
یاخشی نیتلی شاهیر، انسانلار گوٌنشلی یاختی گوٌنه چیقمانا، یوٌرهکدن جوْشوپ چیقیان، یوْقوملی پایامالاری دوٌزوٌپ، تورکمنینگ ادبی و مدنی اؤسوشینه اوُلی قوْشانتلار قوْشیار.
ظالملارینگ غاریب- قاسارلار، زحمتکشلره، مظلوملارا بریأن اذیتی و اوْلارینگ حقینی اییمهسی بیلن ساواشمالی دیغنی یاخشی تانییار. شوْلارینگ قامچیسینینگ آشاغیندان قوتولیپ آزاد ادیلمهسی المداما ارازمحمده اولی بیر مقصد بوْلوپ دوُریار اول ایل- حالقینگ قایغیسیز، اؤز ارکین، امان- اسن، خوش لیقدا یاشاماغینی ایسلهیأر. اول ییگریم بیرینجی عصردا، ۱۸ هم -۱۹ نجی عصردا اؤتن گوٌن دوْغار ادبیاتی نینگ توٌرکمن باش شاهیرلاری: مختومقلی فراغی، کمینه، سیدنظر سیدینی یادا سالیار.
دییمک بیلن، دنیأ تاریخیندا عصرلار بوْیی، باردیغیچا، ادبی رِاَلیسمینگ اوْرنی روْمانتیسما گؤرأ گینگهلیأر. ارازمحمد، بوْلوپ گیچأن عدالتینگ قارشیسینا زوْر باسیشلاری گؤرکِزیپ قوْشغیلاری چپِرچیلیک بیلن دوْزیأر. شِیله بیر گؤزِل دوٌزوٌش بیلن، توٌرکمن ادبیاتیندا اَیراتین اولی اوْرنا ایهلِنیأر. روایی پایامالاری بیلن تاریخا دگیشلی مضمونلاری آچیقلاپ بریأر.
شاهیر، حالق دؤرهدیجیلیگینینگ اگسیلمز نسخهلارنی، دیل بایلیغینی اِورهنیپ، ادبیاتی کؤپچوٌلیگینگ ایسلهگی بیلن اوُتغاشدیریار. دوٌردأنه سؤزلری، قارا زحمت بیلن اِجر چکیپ یؤرهنلرینگ یوٌرهکلرینده اوتوریار. آنگی، دوٌشوٌنجهسی آی- آیدینگ بوْلوپ، یوٌرهکلره اوْرنایار. قوْلی یوُقا، ازیلن مظلوملاری جانلاندیریار. ۲۱- نجی عصردا ادبیات دؤرهدیجیلیگینده، دؤره‌‌دن ییلدیزینگ یالقیمی، گوٌن- گوٌندن پارلاپ یاختی لانیار.
مختومقلی آتاسی یالی قلندر و درویش مسلک بوْلوپ، دنیا مالینا گؤز تیکمأنی، ایل- حالقینگ بأهبیدی اوٌچین چالیشیار. کوْیچولیگینگ ایچینده یاشاپ، قایناپ، جوْشوپ، اوْلاردان جوْشغونلی سؤزلری الهام آلیار
شاهیرینگ کنایی و استعاری قوْشغولارنینگ، سؤزلرینی دوٌشوٌنیپ، یوْرمالی اوُغری بار؛ گوهری ایچیندن تانیپ سایلاپ آلماق گرهک. اونونگ پایامالاری‌نینگ کؤپوٌسی، هیچ بیر زامانا، مکانا چأکلنمهیأر.
www.ulkamiz.ir
