اعتراض هنرمند گنبدی به اداره کل میراث فرهنگی گلستان / چرا از جشنواره نوروزی کنار گذاشته شدیم؟
آقایان یادتان باشد تیغ برّان دست شماست هر چه میخواهید ببرّید اما نان کسی را نبرید
پایگاه خبری اولکامیز – بهروز سقلی مدیر عامل موسسه هنری نوای صحرای گنبد که حدود ۴۰سال است که در رشته موسیقی و هنرهای آیینی قوم ترکمن فعالیت میکند و تاکنون جوایز مختلفی را کسب نموده است. وی برای احیاو اجرای آئین های ترکمن از سازمان یونسکو لوح افتخارکسب نموده است و در بسیاری از جشنواره های داخلی و حتی خارجی مقام کسب کرده است. وی چند سالی است که به دلایل نامعلوم نمی تواند در جشنواره نورزوی که در کناره های برج قابوس برگزار می شود مثل گذشته فعالیت کند. این سئوالی است مهم که باید مسئولین امر به ویژه مدیر کل گردشگری استان گلستان به آن پاسخ دهند که چرا یکی از نیروهای کارآمد و دارای پیشینه در زمینه جشنواره های نورزوی از حضور در این جشنواره محروم شده است ؟
در این باره با بهروز سقلی گفتگویی انجام دادیم که در پی می آید:
آقای سقلی از پیشینه برپایی آلاچیق های ترکمن در اطراف برج قابوس سخن بگویید چه شد که به فکر فعالیت در این عرصه افتادید؟
ترکمنها ازدیرباز که کوچ رو بودند و در آلاچیق های ترکمن با نام « آق اوی » و « قارا اوی » زندگی میکردندکه هم حکم منزل و هم بعنوان رصدخانه ازآن استفاده میکردند، اما از زمان رضاشاه به بعد به فراموشی سپرده شد چرا که رضاشاه به زور ترکمنها را یکجانشین کرد و با لشکرکشی به ترکمنصحرا آلاچیق های ترکمنها را به آتش کشید، و در پای برج قابوس در گنبد همراه با لشکریانش عکس پیروزی به یادگار گرفت که عکسش موجود است. بنده با دیدن آن عکس و مطالعه آن واقعه تاریخی، بر آن شدم که آلاچیق ترکمن را احیا کنم و ترکمنهای امروزی و دیگر مردم ایران و جهان را با « آق اوی» و « قارا اوی » آشنا و معرفی کنم.
بنابراین با همکاری یکی ازدوستان فعال در عرصه صنایع دستی بنام جلیل آتابای، با تهیه یک باب آلاچیق که با زحمت فراوان یافته بودیم در محوطه برج قابوس با حمایت مدیر وقت میراث فرهنگی گنبد آقای فریدون اونق، نمایشگاه صنایع دستی و غذاهای سنتی ترکمن که اکثرا در حال فراموشی بودند برپا کنیم.
این نمایشگاه سنتی با « آق اوی » مورداستقبال مردم بومی ومسافران قرار گرفت و تصمیم گرفتیم هرساله باپرپایی آلاچیق ترکمن، صنایع دستی، غذاهای سنتی وهمچنین درشبهای نوروز با موسیقی سنتی ازمردم پذیرایی کنیم و هر سال به تعداد آلاچیق ها اضافه کردیم و دوستان و هنرمندان علاقه مند به ما پیوستند.
هزینه برپایی آلاچیق ها از کجا تامین میشد ؟ آبا اداره میراث فرهنگی کمک می کرد؟
سالها به این منوال اجرا کردیم بدون هیچ درآمدی،و از هیچ جا حمایت مالی نداشتیم و فقط با فروش صنایع دستی و غذاهای سنتی هزینه های جشنواره راتامین میکردیم.هزینه هااعم از تامین برق که به عهده خودمان بود، تامین هزینه های سیستم های صوتی ، روشنایی، استیج اجرای برنامه های هنری، دکوربندی،دستمزد هنرمندان موسیقی، اجاره آلاچیق ها، نگهبان ها، نظافت محیط جشنواره و غیره که عرض کردم با تلاش فراوان با درآمدی که ازطریق فروش صنایع دستی و غداهای سنتی داشتیم تامین میکردیم.
چه شد که کار شما مورد توجه مسئولین وقت قرار گرفت؟
پس از چند سال اواخر دهه هشتادرئیس سازمان میراث فرهنگی کشور در ایام نوروز به گنبد سفر کرد.چراکه آوازه جشنواره سنتی گنبد را شنیده بود وبرای بازدید آمد. وقتی آن جشنواره را ازنزدیک دید تعجب کرد دربدو ورود از ورودی برج قابوس هنرمندان سیستانی با سازودهل به استقبالش رفتند،حدود ۴۰ نفرهنرمند دوتارنواز در پای برج قابوس به اجرای برنامه پرداختند ودرآنجا بود که با مصاحبه با شبکه گلستان پیشنهاد داد که این جشنواره راهرساله برگزارنماییم وخطاب به مسئولین میراث فرهنگی فرمودکه ازگنبدکاووس الهام بگیرند وجشنواره های سنتی نوروزی راهرساله درتمام شهرهای ایران برگزارنمایند. فیلم مصاحبه آقای موسوی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی کشورموجوداست.
سالهای بعد چه اقداماتی برای توسعه جشنواره به عمل آمد؟
سالهای بعد با حمایت رئیس میراث فرهنگی گنبد جناب آقای شاکری و شهردار وقت آقای باقری خدارحمتش کند ورئیس وقت اداره فرهنگ وارشاد اسلامی گنبد جناب داورزنی ، جشنواره نوروزی را با شکوه هرچه تمامتربا ۶۱ آلاچیق اجراکردیم. دراین میان سازنده های آلاچیق نیزکه دررکود بازاری کامل بوده وتولید نداشتند نیزدست به کارشده وبه تولیدآلاچیق پرداختند وبازار خوبی برای این عزیزان ایجاد شد چراکه تقاضا برای آلاچیق زیاد شده بودوبرخی درداخل آلاچیق به فروش صنایع دستی، برخی با فروش غداهای سنتی وبرخی باعکاسی با لباسهای سنتی درآمدزایی میکردند و برای رشته های مختلف هنری اشتغالزایی خوبی ایجاد کردم. درواقع کارآفرینی کرده بودم.با آماری که دارم صدها نفرمستقیم وهزاران نفربه طورغیرمستقیم ازآلاچیق درآمدزایی میکنند.
جشنواره از چه تاریخی شروع می شود؟
جشنواره نوروزگاه را معمولا از۲۵ یا۲۷اسفندشروع میکردیم امسال نمیدانم ازچه تاریخی شروع خواهند کرد. جالب اینکه مجوزی که به مجری نوروزگاه صادرشده بدون تاریخ هست یعنی معلوم نیست ازچه تاریخی تا چه روزی اجرا خواهد شد
چرا بعدها به جای آلاچیق های سنتی ، سازه های مصنوعی به میدان آمد و فضا برای نصب آلاچیق ها محدود شد؟
جشنواره نوروزی نام تازه ای گرفت و نام نوروزگاه رابرآن نهادند. اینجا بودکه پای کاسبان ودلالان به این جشنواره بازشد.قبلا زیرنظرمستقیم اداره میراث گنبد اداره میشد اما سر و کله اداره کل میراث استان گلستان پیداشد ما که اجرا میکردیم کاملا خودجوش بودیم و آلاچیق دارها با هم مبلغی را جمع میکردیم و با آن مبلغ هزینه های جشنواره را تامین میکردیم که کاملا درفضای شفاف و مورد اعتمادهم کارمیکردیم و هیچوقت مشکلی نداشتیم. اما با بازشدن اداره کل میراث استان گلستان روند جشنواره به یکباره تغییرکرد. اداره کل میراث استان گلستان پای شخصی بازاری و سازه بند را به جشنواره بازکرد وبازارچه به اصطلاح صنایع دستی را به سبک سازه آهنی با چادرکیسه ای آبی رنگ که هیچ تناسبی با فضای سنتی برج جهانی قابوس ندارد را درکناربرج برپاکرد علیرغم اعتراضات به این سازه های مصنوعی،اداره کل میراث اصراربه این روش داشت وحرف خودش رابه کرسی نشاند. چندین سال به این روش انجام داد.
با ورود سازه های جدید در واقع شما کم کم کنار گذاشته شدید و افراد جدید به صحنه آمدند در این باره با مسئولین و متولیان امر چه سخنی دارید؟
اکنون سه سال است که من وهمکارم محمود قربان نیازی که بانی وبنیانگذاراین جشنواره بودیم وبسیاری ازآیین های ترکمن را ازجمله « آق اوی » و« قارا اوی » و… بودیم را به هیچ بهانه ای کنار گذاشته و مسئولیت اجرای جشنواره رابه یک بازاری سازه بند که هیچ ارتباطی با هنر و صنایع دستی وآلاچیق ترکمن ندارد ، واگذارنموده است؟
حال سئوال اینجاست؟ این همه سال زحمت کشیدیم و بسیاری ازآیین ها وآق اوی وقارا اوی وغیره را احیا کردیم، حق ما این است که کنار گذاشته شویم؟ آیا یک غیرترکمن که اطلاعی از فرهنگ ترکمن نمی داند، می تواند فرهنگ ترکمن رابه مسافران غیرترکمن معرفی نماید؟ میراث فرهنگی استان گلستان بر چه اساس و معیاری کسی را مجری می گمارد که اهل هنر نیست.
میراث فرهنگی چه نفعی از برکنارکردن هنرمندانی دارد که در۱۶ دوره جشنواره بین المللی اقوام دراستان گلستان گرگان و دو دوره درگنبد داشتند؟ حداقل ۱۰ دوره درجشنواره های بین المللی کشوردرتهران درکنارشماوبرای شما مقام کسب کردیم. زمانی مدیرکل های گذشته وهمکاران فعلی شما میگفتند اگرگروه نوای صحرای گلستان نبود ما نمی توانستیم درجشنواره های کشوری مقام بیاوریم یادتان رفته که دراوج بی پولی ونداشتن بودجه کافی برای شما وبرای آبروی استان به تهران عزیمت میکردیم و پولی نمی گرفتیم؟
در زمان آقای قربان عباسی برای شرکت درهفته جهانی میراث فرهنگی به طورمجانی به تهران عازم بودیم که اتوبوس حامل هنرمندان واژگون شد خانم بنده ۵ مهره کمرش شکست وشکمش پاره شد و با کوچکترین کرونا به علت ضعف جسمانی ازدنیا رفت یادتان رفته؟ فقط بخاطراداره کل میراث که بودجه نداشت بطورافتخاری عازم بودیم و چند نفرازفامیل ودوستان نیزدچارشکستگی کمرو قطع عضوشدند. آقایان اداره کل میراث ،یادتان باشد که هیچ میزی وفا نمی کند اما یادتان باشد که تیغ برّان دست شماست.هرچه میخواهید ببرید اما نان کسی رانبرید
البته ناگفته نماندکه تا۵ سال اول بدون گرفتن هیچ مبلغی ازهیچ الاچیقی بصورت خودجوش جشنواره را اجراکردم وخودم هزینه های اجرای هنرمندان ومخارج راپرداخت میکردم وبسیاری ازهنرمندان بدون دستمزد وجهت همکاری بصورت مجانی به اجرای برنامه میپرداختند.
آقای سقلی از عملکرد خود در خصوص برپایی جشن جهانی نوروز در گنبد صحبت بفرمایید؟
جشن جهانی نوروزکه درکل کشوروبصورت همزمان درچندکشورپاکستان ترکمنستان آذربایجان افغانستان ایران هندوستان وتاجیکستان برگزارشده بود ویکی ازشهرهای برگزیده درایران گنبدکاووس بود که بنده به صورت خودجوش با برپایی ۱۰آلاچیق وتحمل هزینه ، این جشنواره را در نوروز درزمان ریاست آقای داورزنی رئیس ارشاد و مدیرکلی دکتر منتظری اجرا کردم که دربین تمام کشورها و شهرها،مقام اول را برای گنبد کسب کرده بودم مستندات آن موجوداست. خلاصه بیست سال تلاش وزحمت بنده را اداره کل میراث گستان به هدرداد وحق ما را پایمال کرد. البته بعد ازایام نوروز وقت ملاقات با وزیرمیراث فرهنگی و وزیرارشاد گرفتم که باتمامی مستندات به حضورشان خواهم رفت و تا احقاق حقم ازپای نخواهم نشست
واکنش رئیس گردشگری گنبد و استان در خصوص عدم بکارگیری از شما در جشنواره نوروزی امسال چه بود؟
رئیس اداره میراث فرهنگی صنایع دستی وگردشگری گنبد سرکارخانم آتابای خیلی تلاش کردند که قسمت نمایشگاهی را به فرد مورد نظرو قسمت آلاچیق ها ونوروزگاه رابه ما واگذارکنندولی اداره کل میراث استان کاملا یکجانبه وتمام قد ازاینکارجلوگیری کردند واصرار براین داشتندکه حرف حرف اداره کل است و ما برای گنبد تصمیم می گیریم. و نتیجه این شد که می بینید.
آیا اعتراض کردید؟
مااعتراض کردیم البته نمیشه گفت اعتراض،ماازحق خودمان دفاع کردیم اما کسی گوش شنوا نداشت. من ودوست وهمکارم محمود قربان نیازی کاملا مسالمت آمیزودوستانه موضوع را با دوستان اداره کل واداره گنبددرمیان گذاشتیم اماهیچ فایده ای نداشت.
گفتگو : عبداللطیف ایزدی
www.ulkamiz.ir
سلام . آقای سقلی انطور که گفته می شود حاشیه را مثل اینکه خودت شروع کردی . فامیلی شما سقلی است ولی می گویند در اینستاگرام در پروفایلت به انگلیسی می نویسی ساق قالی و معنایش را هم گفتی یعنی ریش سفید … بقیه ش هم