گپ و گفتی با قاری ترکمن که دهه آخر رمضان را معتکف بود

پایگاه خبری اولکامیز – عبداللطیف ایزدی: آخرین لحظات ماه مبارک رمضان را سپری می کنیم. چند شب پیش بعد از نماز تراویح با یکی از قاریان ترکمن که در مسجد قبا ( کوله حاجی وکیلی، خیّر و نیکوکار آق قلایی که سالها در گنبد زندگی می کرد) – واقع در کناره های شهر تاریخی جرجان، خیابان فرخ نبا – به اعتکاف نشسته بود حدود یک ساعتی گفتگو کردیم. حاضل این مصاحبه و سخنان میکاییل قاری توماج مؤذّن اهل مطالعه مسجد قبا را با هم می خوانید:

اعتکاف به معنی گوشه نشینی، جدا شدن از خلق و خلوت گزینی در مسجد است. در حالت معمولی در داخل مسجد؛ طعام خوردن، صجبت دنیوی از نظر شریعت جایز نیست. ولی در حال اعتکاف اشکالی ندارد.

اعتکاف در دهه آخر ماه مبارک رمضان سنت مؤکده کفایی است. یعنی اینکه در یک محله و یا در یک مسجد، حداقل یک نفر باید اعتکاف بنشیند تا بار گناه معتکف نشدن از دیگران برداشته شود.

 سه سال است که ۱۰ روز آخر رمضان اعتکاف می نشینم. ماه رمضان ثواب های افضل زیادی دارد. بقیه اوقات به دنیا مشغولیم اما در رمضان بهترین فرصت هست.

اعتکاف فرصتی است که با توجه به آن عبادت سهل و آسان می شود. دیگر ایام بخاطر اشتغال اعتکاف سخت میشود.

هدف ار عبادت تصفیه قلب و تزکیه دل است. در مسجد نماز می خوانید نفل میخوانید واجبات و سنت ها را انجام می دهید. قضا را ادا می کنید. قران می خوانید نمارها نافله را به جای می آورید. در مسجد وقت آزاد است اما اگر در بیرون باشی فرصت پیدا نمی کنی.

 در مورد پاک کردن دل، ذکر کردن، گوشه نشینی، عباداتی هست که بنده را به  خدا نزدیک میکند. اوایل مسیر مهمترین کار کتاب خواندن است . هر چه کتاب بخوانی بیشتر معرفت پیدا می کنی و به خدا نزدیکتر می شوی. در واقع مطالعه شما را به خدا نزدیک می کند. برخی از علما گفتن که کتاب مکتوبات امام ربانی را عصر ها مطالعه میکنند که سبب ترقی حالات معنوی میشود. کتاب خواندن وسیله است. در هنگام اعتکاف در آرامش بدون دغدغه کتاب می خوانی. برای کتاب های عرفانی تمرکز لازم است. اگر در خلوت کتاب بخوانی در دلت می نشیند و تاثیر می گذارد.

قاری توماج در پاسخ به اینکه در حال اعتکاف چه کتاب هایی را مطالعه می کنید توضیح داد: من بیشتر  کتاب کشف الاسرار را می خوانم. مکتوبات امام ربانی، اسرار التوحید را تورق می کنم.  کتاب الهی  قمشه ای را مطالعه می کنم این کتاب در صحبت قران نام دارد ادبی عرفانی است. با مطالعه وسعت دید پیدا می کنی من به شخصه برخی اوقات رمان هم می خوانم.

 آنچه به جامعه نیاز هست و ربط دارد را بخوانیم. صرفا به ظاهر ظاهر شریعت عمل کردن خسته کننده است اما باطن شریعت لذت بخش است. لذت عبادت را بچشیم. اگر مفهوم نماز را را درک نکنی از آن لذت نمی بری برای مفهوم باید مطالعه کنیم.

در قرآن تاکید شده آنها که از خداوند می ترسند علما هستند. عالمان اهل مطالعه کتاب هستند.

عبادت و مطالعه در هم تنیده هستند. اگر از معنویت و تصوف لذت می خواهید بگیرید باید مطالعه کنید. کسی که سواد ندارد یا علم کمتری دارد در صحبت کسانی که می دانند می نشیند.

من در کنار سجاده ام  کتاب می گذارم و بعد از نماز های پنجگانه ذره ذره خواندم .

در حال حاضر فقط تکنولوژی فرق کرده است. مشکلات و روحیات آدم ها مثل قدیم است. یکسری مواردی گفته شده که در زندگی امروز شما کاربرد دارد. روحیات آدم مثل هم است.

 جلال آخوند رجال امام جماعت مسجد قبا می گوید: « مختومقلی شاعر بزرگ ترکمنها هم از اعتکاف و چله نشینی سخن گفته است. چله نشینی در اشعار مختومقلی آمده است. چله همان اعتکاف است. بسیای از علما در طی چهل روز اعتکاف کتاب نوشته اند. »

اعتکاف را در مسجد با دهان روزه باید انجام داد. این دو شرط مهم است. البته در غیر ماه رمضان هم با روزه نفل می توانی معتکف باشید. زنان در خانه ها می توانند اعتکاف باشند.

لفظ و کلمات قرآن مشخص است هر کس برای زیبا خواندن سبک و دستگاه خاصی دارند. فرهنگ ترکمن غنی و زیباست. مردم ترکمن عبادت را به زیبایی انجام می دهند. جماعت مسجد قبا و همسایگان برای معتکفان طعام می اورند. از چیزهای خوب می آورند. سال گذشته یک کسی بود نان داغ را قبل از افطاری می آورد. اعتکاف هزینه ندارد اما جای شیرینش این است که خودت آنچه را مردم  آوردند به خلق بدهی. جماعت مسجد قبا خودشان برای آوردن سحری برنامه ریزی می کنند. 

در فرهنگ ترکمن  پایان اعتکاف هم بسیار زیباست. سنت موکده این است که عصر روز بیستم معتکف شوید و هنگامی که ماه شوال دیده شد از اعتکاف بیرون بیایید. آن هنگام است که از اعتکاف خارج می شوید. از مسجد بیرون می آیید قبلا رسم بود که جماعت مسجد و مجاوران معتکفان را بر پشت خود سوار می کردند و با عزت و احترام به خانه اش می بردن. با خودشان هدیه و سوغات می آوردند.

بسیاری از اهالی محله می آیند تشکر می کنند که اعتکاف بر گردن ما واجب بود شما بجای آوردید و این بار را از دوش ما برداشتید.

اعتکاف ساعتی هم می شود. اعتکاف را می توان بصورت نفل هم انجام دهید.

کنترل نفس مهم است. برای مبارزه با نفس، مخالف آن باید حرکت کنیم. باید بعضی چیرها را منع کنیم. جلویش سد  ایجاد کنیم.

در پایان از شما که اهل فرهنگ و خبر هستی درخواستی دارم  و آن این است که مردم ترکمن آداب و احکام اسلامی را با فرهنگ ترکمن در هم آمیخته اند. گاها این آداب در بین جوانان این فرهنگ فرامواش شده است انتظار داریم که برای زنده نگه داشتن این فرهنگ اطلاع رسانی کنید.

www.ulkamiz.ir